ในโลกธุรกิจจีน เรื่องราวการทะยานขึ้นมาและดำดิ่งลงสู่ขอบเหวของผู้นำธุรกิจมักเป็นเรื่องที่น่าติดตาม Jack Ma ผู้ก่อตั้ง Alibaba คือตัวอย่างที่ชัดเจนของคนที่ประสบความสำเร็จแบบพุ่งทะยาน แล้วต้องพบกับจุดเปลี่ยนของชีวิต ก่อนจะกลับมาได้อีกครั้ง

พรรคคอมมิวนิสต์จีนมีประวัติยาวนานในการจัดการกับคนมีอำนาจในประเทศ อย่าง เติ้ง เสี่ยวผิง ที่เคยถูกถีบออกจากตำแหน่งถึงสามครั้ง ก่อนจะกลับมานำประเทศออกจากยุคลัทธิเหมาในช่วงปลายทศวรรษ 1970

ในกรณีของ Jack Ma เราเห็นรูปแบบคล้ายกันแต่ในยุคสมัยใหม่ จุดเปลี่ยนเกิดขึ้นในปี 2020 เมื่อการเสนอขายหุ้น IPO ของ Ant Group บริษัทฟินเทคของเขาถูกระงับ

เหตุการณ์นี้นำไปสู่การตรวจสอบ Alibaba อย่างโหดเหี้ยม จนโดนปรับเงินจำนวนมหาศาล ผลที่ตามมาคือ Jack Ma ต้องหายตัวจากที่สาธารณะ เป็นการหายตัวที่สร้างความสั่นคลอนให้วงการธุรกิจทั้งในจีนและทั่วโลก

จุดหักเหสำคัญเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ เมื่อ Jack Ma และผู้ประกอบการคนสำคัญอื่นๆ ได้รับเชิญให้เข้าร่วมประชุมสัมมนาในปักกิ่ง โดยมี Xi Jinping ลูกพี่ใหญ่ของจีนร่วมอยู่ด้วย

เหตุการณ์นี้ถูกมองว่าเป็นสัญญาณการยุติความโดดเดี่ยวของ Jack Ma และบ่งบอกว่าภาคเทคโนโลยีเอกชนของจีนกำลังจะกลับมาเชิดหน้าชูตาอีกครั้ง

ผลกระทบทางการเงินเห็นได้ชัดเจน ราคาหุ้น Alibaba พุ่งกระฉูดถึง 6.2% ทันทีที่มีข่าวลือเกี่ยวกับการประชุม เพิ่มมูลค่าตลาดประมาณ 18 พันล้านดอลลาร์

บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่อย่าง Tencent และ Xiaomi ก็มาแรงไม่แพ้กัน ราคาหุ้นเพิ่มขึ้น 7% ดัชนี Hang Seng Tech เพิ่มขึ้นถึง 23% ในเดือนเดียว และหุ้น Alibaba พุ่งขึ้นมากกว่า 50%

ความน่าสนใจของการฟื้นตัวครั้งนี้มีปัจจัยสำคัญจากความก้าวหน้าของ DeepSeek บริษัท AI ที่แสดงศักยภาพในการแข่งขันกับบริษัทโคตรเทพจาก Silicon Valley แม้จะมีข้อจำกัดในการเข้าถึงชิปจากสหรัฐฯ

นักวิเคราะห์จาก Bank of America เปรียบเทียบว่าคล้ายกับการเสนอขายหุ้น IPO ของ Alibaba ในนิวยอร์กเมื่อปี 2014 ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของนวัตกรรมในอุตสาหกรรมอินเทอร์เน็ตเพื่อผู้บริโภคของจีน

ปัจจุบัน บริษัทเทคโนโลยีจีนกำลังนำ AI มาประยุกต์ใช้อย่างกว้างขวาง Tencent กำลังทดสอบการผสาน AI กับแอพ Weixin ซึ่งรวมการส่งข้อความ การชำระเงิน การช้อปปิ้ง และความบันเทิงไว้ด้วยกัน

เป้าหมายคือการรังสรรค์ “super app” ที่ขับเคลื่อนด้วย AI การพัฒนานี้ยังทำให้เกิดความต้องการบริการคลาวด์มากขึ้น เป็นโอกาสทองของผู้ให้บริการอย่าง Alibaba, Huawei และ Tencent

มีรายงานว่า Alibaba กำลังร่วมมือกับ Apple ในการพัฒนาความสามารถด้าน AI สำหรับ iPhone ที่จำหน่ายในจีน ถือเป็นความร่วมมือที่น่าสนใจมาก ๆ

แม้จะมีสัญญาณดีเหล่านี้ แต่ความเชื่อมั่นโดยรวมยังอ่อนแอ ดัชนีความเชื่อมั่นทางธุรกิจแสดงการปรับตัวดีขึ้นเพียงเล็กน้อยในเดือนมกราคม โดยองค์ประกอบสำคัญหลายอย่างยังคงหดตัว

Cheung Kong Graduate School of Business ในปักกิ่งสรุปว่าภาคธุรกิจจีนยังเผชิญกับความไม่แน่นอนในระดับที่มีนัยสำคัญ เหมือนต้องฝ่าฝันต่อสู้กับอุปสรรคมากมาย

การปรากฏตัวของ Xi ในการประชุมสะท้อนความพยายามของรัฐบาลจีนในการสร้างความเชื่อมั่นให้กับภาคเอกชน ในการประชุม Xi เน้นย้ำความสำคัญของภาคเอกชนต่อเศรษฐกิจจีน

การบริหารประเทศของ Xi เป็นการทดลองหาจุดสมดุลระหว่างการชี้นำผู้ประกอบการ ในขณะที่ต้องควบคุมอิทธิพลของพวกเขาต่อนโยบายและสังคม ซึ่งถือเป็นความท้าทายสำหรับผู้นำอย่าง Xi เป็นอย่างมาก

ในช่วงปี 2013 ถึง 2019 บริษัทขนาดใหญ่ครอบงำการลงทุนและการเติบโตทางเศรษฐกิจ จนทำให้ภาครัฐตกเป็นรองเหมือนต้องพึ่งพาบริษัทเทคโนโลยีในการพัฒนาประเทศ

การปราบปรามในปี 2020 เป็นการพลิกสถานการณ์แบบหน้ามือเป็นหลังมือ ส่งผลให้มูลค่าตลาดหุ้นจีนหายไปประมาณ 2 ล้านล้านดอลลาร์ สถานการณ์ ณ วันนั้น มันดูเละเทะไม่เป็นท่า

ปัจจุบัน พรรคพยายามหาแนวทางใหม่ในการชี้นำผู้ประกอบการโดยไม่ทำลายความสามารถด้านนวัตกรรม วิธีนี้ประสบความสำเร็จกับบางบริษัท เช่น Huawei, Cambricon และ iFlyTech แต่ผลลัพธ์โดยรวมยังไม่ชัดเจน

การแสดงท่าทีที่เป็นมิตรอย่างเดียวไม่พอที่จะฟื้นฟูความเชื่อมั่นได้ ผู้นำภาคเอกชนต้องการมากกว่าการประชุมสัมมนา เพราะยังมีปัญหาใหญ่ๆ ที่กระทบธุรกิจของพวกเขา

นักลงทุนร่วมทุนในฮ่องกงยังกังวลเกี่ยวกับการควบคุม IPO ที่เข้มงวด หลังการปราบปราม รัฐบาลนำระบบการอนุมัติสำหรับการจดทะเบียนในต่างประเทศมาใช้

กรณีของ Shein บริษัทแฟชั่นที่ดังกระฉ่อนโลก เป็นตัวอย่างชัดเจน เมื่อต้องขออนุมัติอย่างไม่เป็นทางการจากหน่วยงานกำกับดูแลด้วยเหตุผลด้านความมั่นคงของชาติ

หน่วยงานกำกับดูแลหลักทรัพย์ยังมีบทบาทในการจัดการความคาดหวังเกี่ยวกับการจดทะเบียน มีรายงานว่าได้ระงับการเสนอขายหุ้น IPO ของร้านชาและไอศกรีมเมื่อปีที่ผ่านมา

การเปลี่ยนแปลงสำคัญอีกอย่างคือการผสมผสานระหว่างภาครัฐและเอกชนที่เพิ่มขึ้น ระบบการเงินและอุตสาหกรรมการลงทุนได้รับอิทธิพลจากรัฐมากขึ้น

สำหรับสตาร์ทอัพหลายแห่งได้รับเงินทุนหลักจากรัฐซึ่งมีเป้าหมายต่างจากนักลงทุนมืออาชีพ และอิทธิพลของสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีนในบริษัทเอกชนก็เพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดด

การกลับมาของ Jack Ma มีหลายมุมมอง บางคนเห็นเป็นชัยชนะของภาคเอกชน แต่อีกมุมอาจมองว่าเป็นแค่การแสดงความสำเร็จของ Xi ในการควบคุมผู้ประกอบการจีน

ผู้ประกอบการจีนถูกผนวกเข้ากับระบบพรรคมากขึ้นในช่วงห้าปีที่ผ่านมา พวกเขาต้องเล่นตามกฎของ Xi หรือไม่ก็ต้องพบเจอกับชะตากรรมที่เจ็บปวด การประชุมครั้งนี้อาจเป็นเพียงการยืนยันว่าผู้ประกอบการเหล่านี้ได้สยายปีกอยู่ภายใต้ชายคาของพรรคอย่างเต็มที่แล้ว

ความท้าทายในอนาคตคือการสร้างสมดุลระหว่างการควบคุมและการส่งเสริมนวัตกรรม ความสำเร็จจะขึ้นอยู่กับความสามารถของรัฐบาลในการสร้างบรรยากาศที่เอื้อต่อการเติบโตของภาคเอกชน โดยยังรักษาเสถียรภาพและความมั่นคงของประเทศไว้ได้อย่างสมบูรณ์

การเปลี่ยนแปลงในภูมิทัศน์ธุรกิจจีนยังส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะในด้านการลงทุนและการค้า บริษัทจีนที่กำลังคิดจะลุยตลาดต่างประเทศต้องพิจารณาทั้งนโยบายภายในและความท้าทายในตลาดโลก

การพัฒนาด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมของจีนกลายเป็นประเด็นร้อนในการแข่งขันระดับโลก ความเจ๋งของบริษัทจีนในการพัฒนา AI และระบบดิจิทัลที่ทัดเทียมบริษัทชั้นนำของโลก แสดงให้เห็นศักยภาพของภาคเอกชนจีน แม้จะอยู่ภายใต้การกำกับดูแลเข้มงวด

เรื่องราวของ Jack Ma เป็นเหมือนกระจกสะท้อนบทเรียนสำคัญสำหรับผู้ประกอบการทั่วโลก เป็นการเตือนใจถึงความซับซ้อนของการทำธุรกิจในประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจและการเมืองแบบเฉพาะตัว

ความสำเร็จในอนาคตของนักธุรกิจในจีนจะขึ้นอยู่กับความสามารถในการปรับตัวกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง และเข้าใจถึงชะตาชีวิตที่ถูกเขียนโดยพรรค ไม่ใช่แค่โดยตลาดเสรีเพียงอย่างเดียว

ในท้ายที่สุด จีนกำลังสร้างโมเดลธุรกิจใหม่ที่ผสมผสานการควบคุมของรัฐและพลังนวัตกรรมของเอกชนเข้าด้วยกัน ไม่มีใครรู้แน่ชัดว่าโมเดลนี้จะประสบความสำเร็จหรือไม่ แต่หนึ่งสิ่งที่แน่นอน การกลับมาของ Jack Ma ได้จุดประกายความหวังใหม่ให้กับนักลงทุนและผู้ประกอบการทั่วโลกที่กำลังจับตามองจีนอย่างใกล้ชิด