ถ้าพูดถึงอนาคตของโลกเทคโนโลยี คุณนึกถึงที่ไหน? หลายคนคงตอบว่าซิลิคอนแวลลีย์ที่อเมริกา… หรือถ้าในเอเชีย ก็คงเป็นเซินเจิ้น หรือปักกิ่ง
แต่ถ้าผมบอกว่า มีเมืองแห่งหนึ่งในจีน ที่ครั้งหนึ่งเคยโด่งดังในฐานะเมืองแห่งกวีและทะเลสาบที่สวยงาม กำลังจะก้าวขึ้นมาเป็นผู้ท้าชิงตำแหน่งนั้นอย่างเงียบๆ เมืองนั้นคือ “หางโจว” (Hangzhou)
วันนี้ หางโจวไม่ใช่แค่เมืองท่องเที่ยวอีกต่อไป แต่กลายเป็นบ้านของคลื่นลูกใหม่แห่งวงการเทคโนโลยี ที่ถูกขนานนามว่า “หกมังกรน้อยแห่งหางโจว” (Hangzhou Six Little Dragons)
กลุ่มมังกรน้อยเหล่านี้ คือตัวแทนของอนาคตเทคจีน ประกอบด้วยบริษัทที่ทำในสิ่งที่น่าทึ่ง ตั้งแต่หุ่นยนต์ต่อสู้, ปัญญาประดิษฐ์ที่ฉลาดล้ำ, ไปจนถึงเกมฟอร์มยักษ์ที่คนทั้งโลกรอคอย
คำถามคือ… มันเกิดขึ้นได้อย่างไร? เมืองที่เต็มไปด้วยประวัติศาสตร์และศิลปะแห่งนี้ พลิกโฉมตัวเองมาเป็นศูนย์กลางเทคโนโลยีที่ร้อนแรงที่สุดแห่งหนึ่งของจีนได้อย่างไร?
เรื่องราวนี้อาจต้องย้อนกลับไปที่จุดเริ่มต้นของทุกสิ่ง… นั่นคือ “คน”
และถ้าจะพูดถึงแหล่งผลิต “คน” คุณภาพในหางโจว ก็คงไม่มีที่ไหนจะสำคัญไปกว่ามหาวิทยาลัยเจ้อเจียง (Zhejiang University)
ถ้าซิลิคอนแวลลีย์มีมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด (Stanford University) เป็นเบ้าหลอมอัจฉริยะ หางโจวก็มีมหาวิทยาลัยเจ้อเจียงเป็นหัวใจสำคัญในการสร้างระบบนิเวศ
มันไม่ใช่เรื่องบังเอิญเลยที่ผู้ก่อตั้งบริษัทในกลุ่มมังกรน้อยถึง 3 แห่ง เป็นศิษย์เก่าจากมหาวิทยาลัยแห่งนี้
ไม่ว่าจะเป็น Liang Wenfang จาก DeepSeek บริษัท AI ผู้พัฒนาแบบจำลองภาษาขนาดใหญ่ หรือ Huang Xiaohuang และ Chen Hang ผู้ร่วมกันก่อตั้ง Manycore Technology ซอฟต์แวร์ออกแบบภายใน 3 มิติ
รวมไปถึง Li Chao และ Zhu Qiuguo จาก Deep Robotics บริษัทที่สร้างหุ่นยนต์สุนัขส่งออกไปใช้งานในภาคอุตสาหกรรมทั่วโลก
พวกเขากลับมายังเมืองที่พวกเขาเคยเรียน เพราะเชื่อว่า ที่นี่คือขุมทรัพย์ของบุคลากรชั้นยอด ที่พร้อมจะมาร่วมสร้างอนาคตไปด้วยกัน
มหาวิทยาลัยเจ้อเจียงจึงเป็นเหมือนบันไดขั้นแรก เป็นรากฐานที่มั่นคง ที่คอยป้อนทรัพยากรมนุษย์คุณภาพสูงเข้าสู่อุตสาหกรรมอย่างไม่ขาดสาย
แต่การมีแค่คนเก่งๆ อาจยังไม่พอ… แล้วอะไรคือส่วนผสมที่เหลือ ที่ทำให้หางโจวกลายเป็นเมืองสวรรค์ของเหล่าสตาร์ทอัพ?
เรื่องนี้ต้องบอกว่า “การสนับสนุนจากรัฐบาล” คือพระเอกตัวจริงของงานนี้
รัฐบาลท้องถิ่นของหางโจวขึ้นชื่อไปทั่วประเทศในเรื่องนโยบายที่ “ใจถึง” และ “พึ่งได้” พวกเขาไม่ได้แค่ออกนโยบายสวยๆ แต่ลงมือทำจริงจัง
ลองดูเรื่องราวของ GameScience สตูดิโอผู้สร้างเกมที่ทั่วโลกรอคอยอย่าง “Black Myth: Wukong” เป็นตัวอย่าง
ในช่วง 3 ปีแรกของการก่อตั้งบริษัท รัฐบาลท้องถิ่นของหางโจวช่วยจ่ายค่าเช่าออฟฟิศให้ทั้งหมด!
ยังไม่พอ… รัฐบาลยังช่วยวิ่งเต้นเรื่อง “ใบอนุญาตประกอบกิจการเกม” ซึ่งในวงการรู้กันดีว่าเป็นสิ่งที่ขอยากเย็นแสนเข็ญอย่างยิ่งในจีน
การช่วยเหลือแบบนี้ มันมากกว่าแค่การให้เงิน แต่มันคือการทลายกำแพงอุปสรรคที่ใหญ่ที่สุด ให้ผู้ประกอบการได้โฟกัสกับการสร้างผลิตภัณฑ์ที่ดีที่สุดอย่างเต็มที่
หรืออย่างเคสของ BrainCo บริษัทเทคโนโลยีเชื่อมต่อสมองกับคอมพิวเตอร์ ที่เริ่มต้นในโรงรถที่เมืองบอสตัน สหรัฐอเมริกา ขณะผู้ก่อตั้งกำลังเรียนที่ฮาร์วาร์ด
แต่สุดท้าย เขาก็ตัดสินใจย้ายบริษัทกลับมาที่หางโจว และแจ้งเกิดอย่างงดงามบนเวทีโลกในงาน Asian Para Games ปี 2023 ที่หางโจวเป็นเจ้าภาพ
ภาพของนักกีฬาที่ใช้ Bionic Hand ของ BrainCo จุดคบเพลิงในพิธีเปิด คือภาพสะท้อนความสำเร็จของการสนับสนุนจากเมืองนี้
เจ้าหน้าที่ที่นี่มีกฎง่ายๆ ว่า “ถ้าผู้ประกอบการไม่เรียกหา ก็อย่าไปรบกวน แต่ถ้าเขาต้องการความช่วยเหลือ ต้องไปให้ถึงตัวทันที”
นี่คือประสิทธิภาพที่ทำให้ผู้ประกอบการรู้สึกว่า เมืองนี้คือบ้านของพวกเขาจริงๆ
แต่ถ้าจะพูดถึงระบบนิเวศของเทคโนโลยีในหางโจว จะไม่พูดถึงบริษัทยักษ์ใหญ่ที่เป็นเหมือน “พี่ใหญ่” หรือ “เจ้าพ่อ” ของวงการอย่าง Alibaba ก็คงไม่ได้
Jack Ma ผู้ก่อตั้ง Alibaba เริ่มต้นอาณาจักรอันยิ่งใหญ่ของเขาจากห้องนั่งเล่นในแฟลตเล็กๆ ที่เมืองนี้
การเติบโตของ Alibaba ไม่ได้แค่สร้างงานมหาศาล แต่มันได้สร้างสิ่งที่ล้ำค่ายิ่งกว่า นั่นคือ “โรงเรียนผลิตผู้ประกอบการ”
พนักงานยุคบุกเบิกของ Alibaba ที่ทำงานหนักและเรียนรู้จนเชี่ยวชาญ หลายคนได้แยกย้ายกันไปเปิดบริษัทของตัวเอง หรือกลายเป็นนักลงทุนที่คอยสนับสนุนสตาร์ทอัพรุ่นน้อง
เกิดเป็นเครือข่ายที่แข็งแกร่งที่ถูกเรียกว่า “Alibaba Mafia” ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่คอยช่วยเหลือเกื้อกูลกันในแวดวงเทคโนโลยีของหางโจว
นอกจากนี้ บริการอย่าง Alibaba Cloud Technology ก็เปรียบเสมือนกระดูกสันหลัง ที่ให้สตาร์ทอัพรุ่นใหม่มีโครงสร้างพื้นฐานที่แข็งแกร่งในการสร้างธุรกิจ โดยไม่ต้องลงทุนมหาศาลในช่วงเริ่มต้น
ทั้งหมดนี้ ทั้งคนจากมหาวิทยาลัย, การหนุนหลังจากรัฐบาล และระบบนิเวศจากรุ่นพี่อย่าง Alibaba ได้ผสมผสานกันจนกลายเป็นสูตรสำเร็จที่สมบูรณ์แบบ
แต่เรื่องราวมันสวยหรูแบบนั้นจริงหรือ?
คำตอบคือ… ไม่ใช่เลย
เมื่อ 15 ปีที่แล้ว จีนเคยมีการแจ้งเกิดของยักษ์ใหญ่เทคโนโลยีกลุ่มหนึ่งที่เรียกว่า “BAT” ซึ่งประกอบด้วย Baidu, Alibaba และ Tencent
ยุคนั้นเป็นยุคทองที่อินเทอร์เน็ตในจีนกำลังเติบโตแบบก้าวกระโดด โลกยังเปิดกว้าง และการแข่งขันยังไม่รุนแรงเท่าวันนี้
ทว่าปัจจุบัน… “หกมังกรน้อยแห่งหางโจว” กำลังเผชิญกับพายุลูกใหญ่ ที่กลุ่ม BAT ไม่เคยเจอมาก่อน
พายุลูกนั้นคือ “สงครามเทคโนโลยี” ระหว่างจีนกับสหรัฐอเมริกา
นับตั้งแต่สมัยประธานาธิบดี Donald Trump รัฐบาลวอชิงตันได้ออกมาตรการกีดกันและจำกัดเทคโนโลยีของจีนอย่างต่อเนื่องและรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ
ไม่ว่าจะเป็นการแบน Huawei, การตรวจสอบ TikTok อย่างเข้มข้น ไปจนถึงการจำกัดการเข้าถึงเทคโนโลยีหัวใจสำคัญอย่าง “ชิป” ประมวลผลขั้นสูง
สถานการณ์นี้บีบให้เหล่ามังกรน้อยต้องเผชิญกับคำถามที่ท้าทาย ว่าพวกเขาจะเอาตัวรอดและเติบโตต่อไปในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยกำแพงและแรงกดดันนี้ได้อย่างไร
บทเรียนจากความสำเร็จและความล้มเหลวของรุ่นพี่อย่าง Huawei กลายเป็นตำราเล่มสำคัญที่พวกเขาต้องศึกษาอย่างละเอียด
ผู้เชี่ยวชาญในวงการให้ความเห็นว่า เหล่ามังกรน้อยต้องเรียนรู้ที่จะหลีกเลี่ยงการปะทะโดยตรงกับสหรัฐฯ และที่สำคัญที่สุด คือต้องพยายามพัฒนาเทคโนโลยีแกนหลัก (Core Technology) ให้ได้ด้วยตัวเอง
เพราะตราบใดที่ยังต้องพึ่งพาเทคโนโลยีจากภายนอก ก็อาจจะถูกบีบได้เสมอ
นอกจากนี้ พวกเขายังต้องเรียนรู้ที่จะ “กระจายความเสี่ยง” อย่าทุ่มตลาดทั้งหมดไปที่สหรัฐอเมริกาเพียงแห่งเดียวเหมือนในอดีต
นี่คือความท้าทายครั้งใหญ่ คือบทพิสูจน์ที่แท้จริง ว่าเหล่ามังกรน้อยแห่งหางโจว จะสามารถปรับตัวและก้าวข้ามสมรภูมิที่โหดร้ายนี้ไปได้หรือไม่
แล้วทางออกของเรื่องนี้คืออะไร? อนาคตของเหล่ามังกรน้อยจะเป็นอย่างไรต่อไป?
ท่ามกลางความตึงเครียดและแรงกดดันจากสงครามเทคโนโลยี ดูเหมือนว่าผู้เชี่ยวชาญและตัวบริษัทเองจะมองเห็นเส้นทางข้างหน้าที่ชัดเจนเหมือนกัน
และคำตอบนั้นก็คือ “การก้าวสู่ระดับสากล” (Going International)
ฟังดูอาจจะย้อนแย้ง ในเมื่อมีกำแพงจากต่างชาติ แล้วทำไมทางออกถึงเป็นการเดินออกไปหาต่างชาติ?
เหตุผลง่ายๆ ข้อแรกคือ “ขนาดของตลาด” ตลาดนอกประเทศจีนนั้นใหญ่กว่าตลาดในประเทศถึง 5 เท่า การจำกัดตัวเองอยู่แค่ในบ้านจึงเท่ากับทิ้งโอกาสมหาศาลไป
แต่เหตุผลที่สำคัญยิ่งกว่านั้นคือ “นวัตกรรม”
การแข่งขันในเวทีโลก คือบททดสอบที่ดีที่สุดที่จะผลักดันให้เทคโนโลยีก้าวไปข้างหน้า
ยิ่งคุณเปิดกว้างมากเท่าไหร่ คุณก็จะยิ่งเจอกับความท้าทายที่หลากหลายมากขึ้นเท่านั้น และเมื่อเจอกับความท้าทาย คุณก็จะถูกบังคับให้ต้องหาทางออกที่ดีกว่าเดิม
การนำผลิตภัณฑ์ออกไปเจอกับผู้ใช้และคู่แข่งทั่วโลก คือวิธีเดียวที่จะทำให้เทคโนโลยีของคุณแข็งแกร่งและก้าวล้ำอย่างแท้จริง
นี่คือบทสรุปของเรื่องราวการผงาดขึ้นมาของหางโจวและเหล่า “หกมังกรน้อย”
สุดท้ายเราได้เห็นบทเรียนจากเมืองหางโจวว่าการสร้างศูนย์กลางเทคโนโลยีแห่งใหม่ขึ้นมาได้ ไม่ได้อาศัยแค่โชคช่วย แต่มันคือการผสมผสานที่ลงตัวของหลายองค์ประกอบ
มันเริ่มต้นจากรากฐานด้าน “คน” ที่แข็งแกร่ง ตามมาด้วย “แรงผลักดัน” จากภาครัฐที่เข้าใจและจริงใจ
จากนั้นก็มี “ระบบนิเวศ” ที่สมบูรณ์จากรุ่นพี่ที่คอยเกื้อหนุน และสุดท้ายคือ “วิสัยทัศน์” ที่กล้าจะเผชิญหน้ากับความท้าทายและก้าวออกไปสู่เวทีโลก
เรื่องราวของ “หกมังกรน้อยแห่งหางโจว” ยังคงเป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น แต่สิ่งที่เกิดขึ้นที่เมืองแห่งนี้ ก็ได้ส่งสัญญาณที่ชัดเจนแล้วว่า
ศูนย์กลางนวัตกรรมแห่งต่อไปของโลก อาจจะไม่ได้อยู่ที่เดิมที่เราคุ้นเคยอีกต่อไปแล้วก็เป็นได้
References : [scmp, techinasia, pandaily]
