ในระหว่างปี 2001 ถึง 2010 Apple ได้เปิดตัวผลิตภัณฑ์พลิกโลกมากมาย ไม่ว่าจะเป็น iPod, iPhone , iPad หรือ Macbook รุ่นต่าง ๆ ซึ่งในจำนวนนี้ต้องบอกว่า iPhone เป็นสิ่งสำคัญที่สุดสำหรับการเติบโตอย่างรวดเร็วของ Apple จนขึ้นมาครองตำแหน่งเบอร์หนึ่งของโลก

มันเป็นการฉีกหนีคู่แข่งที่แทบจะไม่มีใครตามทัน ไม่ว่าจะเป็น iPod ที่พลิกอุตสาหกรรมเพลงแบบดิจิตอล iPhone ที่ปฏิวัติวงการมือถือ ซึ่งเป็นหนึ่งในนวัตกรรมที่สำคัญที่สุดในรอบศตวรรษเลยก็ว่าได้

มันทำให้ยักษ์ใหญ่ในอดีตในวงการมือถือล่มสลาย ไม่ว่าจะเป็น Nokia , Blackberry หรือแม้กระทั่ง Windows Phone ของ Microsoft ที่เป็นเจ้าตลาด smartphone ในยุคก่อนหน้า ก็แทบกระอักเลือด

แต่ Steve Jobs ผู้ร่วมก่อตั้ง และถือเป็นจิตวิญญาณของ Apple ได้เสียชีวิตไปในปี 2011 โดยปล่อยให้บริษัทอยู่ในมือของ Jony Ive และ Tim Cook ที่เป็นทั้งมือขวาและมือซ้ายของ Steve Jobs ในยุครุ่งเรืองมาก่อนหน้านี้

ทั้งสองเรียกได้ว่ามีบทบาทที่สำคัญไม่แพ้กันในการสร้างอาณาจักร Apple ในยุค Steve Jobs ให้ยิ่งใหญ่มาจวบจนถึงวันนี้ ฝั่งหนึ่งเป็นศิลปินชั้นยอด งานออกแบบที่เหนือกว่ามาตรฐานอุตสาหกรรมในยุคนั้น สร้างความแตกต่างให้กับผลิตภัณฑ์ Apple อย่างไม่เคยปรากฎมาก่อน

อีกฝั่งเรียกได้ว่าเป็นมือ Operation ชั้นยอด บริหารซัพพลายเชน ลดต้นทุนสินค้า สร้างกระบวนการผลิตที่่สามารถรองรับการขยายกิจการของ Apple ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จนเป็นที่ไว้วางใจอันดับหนึ่งของ Steve Jobs

และในวันหนึ่งหลังการจากไปของ Steve Jobs ทั้งคู่ต้องมาทำงานด้วยกัน โดยไม่มีคนกลางอย่าง Steve Jobs คอย balance ในเรื่องศาสตร์ และ ศิลป์ อีกต่อไป

ต้องบอกว่าความสมบูรณ์แบบไม่เพียงพอที่จะสร้างผลิตภัณฑ์ที่ยอดเยี่ยมได้ หลังการเสียชีวิตของ Jobs สถานการณ์ของ Apple ยังไม่มีความแน่นอนว่า Next Big Thing จะเป็นอย่างไร จะเป็นระบบอัตโนมัติในบ้าน อุปกรณ์ดูแลสุขภาพ รถยนต์ไร้คนขับ มีผลิตภัณฑ์มากมากได้ถูกสำรวจเพื่อเป็นฐานให้กับ Apple ในยุคต่อไป

Apple Watch กับจุดเริ่มต้นความแตกร้าว

Jony Ive ไม่ได้ต้องการให้ Apple Watch เป็นผลิตภัณฑ์เหมือนที่เราได้เห็นกันในทุกวันนี้ เขาต้องการให้ Apple Watch เป็นผลิตภัณฑ์ premium ความสมบูรณ์แบบ หนังสำหรับสายรัดข้อมือที่มาจากโรงงานฟอกหนังมาตรฐานสูงในยุโรป

การออกแบบรวมถึงชิ้นส่วนต่าง ๆ ต้องเป็นแบบ Premium ซึ่ง Ive เองร้องขอและอยากได้โลหะผสม 18 กะรัตใหม่ที่ทนทานเป็นสองเท่าของทองธรรมดา โดยเขาตั้งใจอย่างแน่วแน่ว่า Apple Watch จะเป็นผลิตภัณฑ์ที่วิเศษสุด ๆ และราคาแพงเป็นพิเศษ

แต่เนื่องจาก Ive ถูกควบคุมในเรื่องต้นทุนต่าง ๆ มากว่าในยุคที่เขาร่วมพัฒนา iPhone กับ Steve Jobs นั่นทำให้ Apple Watch ได้กลายเป็นสินค้า Mass กลายเป็นสินค้าแฟชั่นเสียมากกว่าความตั้งใจของสิ่ง Ive อยากให้มันเป็น

แต่ก็ต้องบอกว่า ในขณะที่ Ive กำลังสนุกกับการสร้างสรรค์งานศิลปะชั้นยอดให้กับผลิตภัณฑ์ Apple แต่ Tim Cook ต้องเผชิญกับปัญหามากมาย เขาถูกเรียกไปสอบสวนในรัฐสภาในเรื่องภาษี เขาต้องขอโทษสำหรับความห่วยแตกของ Apple Map ในเวอร์ชั่นแรก ๆ

แต่สิ่งที่ทำให้พลิกสถานการณ์สำหรับตัว Cook น่าจะเป็นการที่เขาสามารถปิดดีลกับ China Mobile เพื่อขาย iPhone เข้าไปในตลาดที่ใหญ่มหาศาลอย่างประเทศจีนได้สำเร็จในปี 2014

และนั่นเป็นจุดเริ่มต้นของการพุ่งทะยานของ Apple หลังยุค Steve Jobs ในปี 2018 Cook ได้กลายเป็นผู้นำคนแรกของบริษัทมหาชนที่มีมูลค่าถึงล้านล้านดอลลาร์ ก่อนจะพุ่งไปสูงถึง สองล้านล้าน และ สามล้านล้าน

การเปลี่ยนผ่านยุคสมัยสู่ Apple ยุค Tim Cook แบบเต็มตัว

Apple ในยุคทศวรรษที่ 2000 คงปฏิเสธไม่ได้ว่า Ive นั้นมีอิทธิพลเหนือ Cook แต่ในยุคหลังปี 2010 มันได้กลับมาตกอยู่ในเงื้อมมือของ Cook แบบเต็มตัว สามารถจัดการทุกอย่างได้แบบเบ็ดเสร็จ แม้บริษัทจะลดทอนในเรื่องนวัตกรรม หรือคุณภาพผลิตภัณฑ์ลงไปบ้าง แต่โดยรวม บริษัทกำลังพุ่งทะยานไปข้างหน้าแบบฉุดไม่อยู่

บทบาทของ Ive ก็เริ่มลดลงทันที เริ่มมีการบีบรัดในเรื่องต่าง ๆ มากยิ่งขึ้น ซึ่งมันขัดกับเรื่องงานศิลปะที่ Ive ต้องการ ทั้งเรื่องเวลาการปล่อยผลิตภัณฑ์ การบีบในเรื่องของต้นทุนของสินค้า เรียกว่าเป็นเส้นขนาดของความถนัดเรื่องศิลปะที่ Ive ต้องการให้ Apple เป็น

แต่ก็เป็นเรื่องน่าขำอย่างนึง ก็คือความจริงที่ว่าหลังจาก Steve Jobs เสียชีวิต Apple ไม่ได้ผลิตอุปกรณ์อื่นที่สำคัญเท่ากับ iPhone ออกมาอีกเลย

แต่ก็เป็นความจริงเช่นเดียวกันว่า Cook ไม่ได้สวมบทบาทเป็น CEO อย่างที่ Jobs ทำ ซึ่งก่อนที่จะขึ้นมารับตำแหน่ง CEO ของ Apple ก็มีแต่คนค่อนขอดว่าเขาไม่มีทางพา Apple ไปรอดได้ ซึ่ง Jobs เองก็เป็นคนตัดสินใจให้ Cook ขึ้นมารับตำแหน่งแทนเขา และคอยแนะนำ Cook เพียงแค่ว่า “แค่ทำในสิ่งที่ถูกต้อง”

และด้วยวัฒนธรรมองค์กรที่เปลี่ยนไป นั่นก็ทำให้ Ive เองรู้สึกเหนื่อย และอยากที่จะถอยออกจาก Apple แต่มันก็ไม่ใช่เรื่องง่ายเพราะ Ive มีภาพลักษณ์ติดอยู่กับ Apple มานาน และอาจจะส่งผลต่อราคาหุ้นของ Apple ได้ หากเขาออกไป

Ive จึงเริ่มต้นด้วยการเฟสตัวเองออกไป ลดความรับผิดชอบในเรื่องงานรายวัน และจะทำงานกับผลิตภัณฑ์ใหม่เป็นหลัก โดยจะทำงานแบบกึ่ง ๆ พาร์ตไทม์แทน

แต่มันก็เป็นเรื่องยากที่ Ive จะทำเช่นนั้นเนื่องจากความผูกพันธ์ที่มีมานานแสนนาน สุดท้ายเขาก็ไม่สามารถที่จะตัดสินใจอะไรที่ดูเหมือนเขาเป็นคนไร้บทบาทได้อีกต่อไป

และในที่สุด วันสุดท้ายของ Ive กับ Apple ก็มาถึง ในปลายเดือนมิถุนายน 2019 เขาได้เรียกทีมงานเข้ามาประชุมในโรงละครแห่งหนึ่งในเมืองซานฟรานซิสโก และฉายภาพยนตร์เรื่อง “Yesterday” ให้ทุกคนได้รับชม

ภาพยนตร์เรื่องนี้จินตนาการถึงโลกที่นักร้องนักแต่งเพลง ฟื้นจากอุตบัติเหตุและค้นพบว่าเขาเป็นคนเดียวในโลกที่จำวง The Beatles ได้ มันคือจุดเริ่มต้นของความขัดแย้งชั่วนิรันดร์ระหว่างเรื่องของศิลปะกับการหวังผลกำไรในโลกของธุรกิจอย่างที่ Apple กำลังเป็น

เมื่อฉายภาพยนตร์จบ Ive ก็ก้าวเข้ามาพูดต่อหน้าทีมงานออกแบบของเขาที่เข้ามารับชมภาพยนตร์ และเขาได้กล่าวว่า

“ศิลปะต้องการพื้นที่ที่เหมาะสม และการสนับสนุนเพื่อเติบโต และเมื่อคุณกลายเป็นคนที่สำคัญจริง ๆ สิ่งเหล่านี้มันเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่ง”

Ive มีความพยายามอย่างยิ่งที่จะให้ทีมงานที่เหลืออยู่ของเขาพยายามรักษาอัตลักษณ์และจิตวิญญาณของ Apple ไว้ให้ได้มากที่สุด เขาจะทำงานต่อในฐานะที่ปรึกษาโดยได้ไปเปิดบริษัทออกแบบอิสระส่วนตัวที่ชื่อว่า LoveFrom

ในวันต่อมา สุดท้ายในวันที่ 27 มิถุนายน 2019 Ive ก็ได้แยกทางกับ Apple อย่างเป็นทางการ นั่นทำให้พนักงานของ Apple ต่างช็อคกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น แต่ท้ายที่สุดองค์กรก็ต้องเดินหน้าต่อไป

บทสรุป

ต้องบอกว่าบริษัทต่าง ๆ สร้างประวัติศาสตร์ในแบบฉบับของตัวเองแม้จะเปลี่ยนผู้นำไปกี่คน องค์กรต้องเดินไปข้างหน้า สิ่งที่เกิดขึ้นหลังจาก Steve Jobs จากไป มาถึงตอนนี้มันก็พิสูจน์ได้ว่า Cook คืออนาคตของ Apple ส่วน Ive นั้นคืออดีต

เมื่อทิศทางของบริษัทเปลี่ยนไป Apple กำลังมุ่งหน้าสู่ธุรกิจบริการ เช่น iCloud , Apple Music , App Store ที่สร้างขึ้นจาก Last Big Thing ที่ Cook สามารถปรับตัวได้อย่างยอดเยี่ยม

Cook ทำตามคำแนะนำของ Jobs และทำในสิ่งที่ถูกต้องสำหรับ Apple แต่อาจจะมองข้ามบุคคลสำคัญในอดีตอย่าง Ive ไปบ้าง แต่มันก็เป็นเรื่องธรรมดาสามัญมาก ๆ ของโลกธุรกิจ มันไม่ใช่โลกที่สวยงามในอุดมคติ เพราะมันคงเป็นไปไม่ได้ที่จะทำให้บริษัทก้าวไปข้างหน้ากลายเป็นบริษัทที่ยิ่งใหญ่ได้ และทำให้พนักงานที่มีความสามารถมากที่สุดอย่าง Ive ประสบความสำเร็จในเวลาเดียวกันได้นั่นเองครับผม

References : หนังสือ After Steve: How Apple Became a Trillion-Dollar Company and Lost Its Soul โดย Tripp Mickle