ไม่นานหลังจากที่ Elon Musk เข้ามายึดครอง Twitter หลาย ๆ คนก็มองว่า Twitter สูญเสียสเน่ห์เดิม ๆ ที่เคยมีไป พวกเขาจึงมองหาทางเลือกอื่น และ Nostr ซึ่งระบุตัวตนของผู้ใช้เพียง 63 Character Key (อักขระจำนวน 63 ตัวอักษร) ก็เป็นหนึ่งในนั้น 

Nostr ไม่เหมือนกับโซเชียลเน็ตเวิร์กทั่วไปที่เราคุ้นเคยกัน มันไม่ใช่โซเชียลเน็ตเวิร์กด้วยซ้ำ เป็นโปรโตคอลแบบกระจายศูนย์ เช่นเดียวกับโปรโตคอลที่ขับเคลื่อน cryptocurrencies ซึ่งนักพัฒนาสามารถสร้างแอปได้ทุกประเภท เช่น โซเชียลเน็ตเวิร์ก 

ในเดือนธันวาคม 2022 Jack Dorsey ผู้ร่วมก่อตั้งและอดีต CEO ของ Twitter ทวีตว่าเขาได้บริจาค 14 bitcoins หรือมากกว่าสองแสนห้าหมื่นดอลลาร์ให้กับผู้ก่อตั้ง Nostr ซึ่งใช้นามแฝงว่า @fiatjaf 

การระดมทุนดังกล่าวได้จุดกระแสของ Nostr; เพียงสองสามวันต่อมา Musk ประกาศว่า Twitter จะแบนผู้คนจากการโปรโมตบัญชีโซเชียลมีเดียอื่น ๆ รวมถึงบัญชีบน Nostr (การแบนถูกยกเลิกในไม่ช้า)

แม้ว่าจะมีแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียแบบโอเพ่นซอร์สมากมาย แต่ @fiatjaf ได้กล่าวว่าแรงจูงใจเบื้องหลังการสร้างแพลตฟอร์มตั้งแต่เริ่มต้นนั้นมีสองอย่างด้วยกัน 

อย่างแรก @fiatjaf บอกว่าการที่ผู้ใช้ต้องทนต่อการเซ็นเซอร์ ทุกวันนี้แม้แต่แพลตฟอร์มอย่าง Mastodon ที่สัญญาว่าจะเป็นที่ลี้ภัยจากโซเชียลเน็ตเวิร์กแบบรวมศูนย์เดิม ๆ ก็ไม่ได้เป็นไปอย่างที่โม้ไว้

ประการที่สอง ข้อมูลระบุตัวตนของแต่ละคนควรเป็นอิสระจากแอปเพื่อให้สามารถย้ายไปมาระหว่างแพลตฟอร์มได้ ตัวอย่างเช่น หากมีคนเบื่อ Twitter และต้องการเปลี่ยนไปใช้ Facebook พวกเขาควรจะสามารถทำได้ในทันทีโดยไม่ต้องเริ่มจากโปรไฟล์เปล่า ๆ หรือสูญเสียเพื่อนของตน คล้ายกับวิธีที่คุณสามารถส่งอีเมลถึงใครก็ได้ โดยไม่คำนึงว่า พวกเขาอยู่ใน Gmail, Outlook หรือ Yahoo

Nostr ซึ่งย่อมาจาก “Notes and Other Stuff Transmission by Relays” ไม่ใช้เซิร์ฟเวอร์ส่วนกลาง และไม่ใช่สถาปัตยกรรมแบบเพียร์ทูเพียร์ ดำเนินการผ่านเครือข่าย Relay ซึ่งเป็นเซิร์ฟเวอร์ที่ทุกคนสามารถลงทะเบียนเพื่อใช้งานได้

เมื่อคุณต้องการเผยแพร่โพสต์ จะใช้ 63 Character Key แทนตัวตน ทุกคนมี 2 อัน อันหนึ่งเป็นแบบสาธารณะ (public key) สำหรับการให้ผู้อื่นค้นหา และอีกอันแบบส่วนตัว (private key) สำหรับการส่งข้อความที่ปลอดภัย หลังจากนั้นจะส่งไปที่ Relay หากคุณต้องการติดตามผู้ใช้ Nostr รายอื่น คุณต้องแจ้ง public key กับแอปที่ขับเคลื่อนด้วย Nostr และแอปจะตรวจสอบกับ Relay และดึงข้อมูลอัปเดตล่าสุดของพวกเขามาแสดงผล

“นี่คือพลังของโปรโตคอลแบบเปิด การแข่งขันจะทำให้เราดีขึ้นเรื่อย ๆ” @fiatjaf กล่าว

เหตุผลที่การเซ็นเซอร์ Nostr เป็นเรื่องยากก็คือคุณมีตัวเลือกในการส่งข้อความของคุณไปยัง Relay จำนวนมากเท่าที่คุณต้องการ และแอปจะค้นหาข้อความของเพื่อนของคุณในกลุ่ม Relay จำนวนมากในเวลาเดียวกัน 

นอกจากนี้ ตัวแอปเองยังไม่มีอะไรมากไปกว่าส่วนของ User Interface สำหรับแสดงข้อความเหล่านี้ แอปที่ใช้ Nostr โดดเด่นกว่าแอปอื่น ๆ ด้วยวิธีการแยกวิเคราะห์และแสดงผลรายการข้อความเหล่านี้ แต่พวกเขาไม่ได้ควบคุมข้อมูลหรือตัวตนของคุณ และคุณสามารถลงชื่อเข้าใช้ไคลเอนต์ Nostr ใดก็ได้ 

William Casarin นักพัฒนาที่อยู่เบื้องหลัง Damus ซึ่งเป็นแอป iOS ยอดนิยมสำหรับ Nostr กล่าวว่าความสามารถในการทำงานร่วมกันของแพลตฟอร์มผลักดันให้เขาคิดค้นสิ่งใหม่ ๆ อยู่เสมอ เพราะเมื่อแอปของเขาไม่ได้มอบประสบการณ์การใช้งานที่ดีที่สุดบน iPhone อีกต่อไป ผู้คนก็จะเปลี่ยนไปใช้ไคลเอนต์อื่นที่ดีกว่า

“นี่คือพลังของโปรโตคอลแบบเปิด” Casarin กล่าวเสริม “การแข่งขันจะทำให้เราดีขึ้นเรื่อย ๆ โดยไม่หยุดนิ่งเหมือนไคลเอนต์ของ Twitter” Casarin ทำงานที่ Mastodon เป็นเวลาหลายปี แต่เมื่อกลุ่มโปร Bitcoin ของเขาถูกแบน เขาก็เปลี่ยนไปใช้ Nostr

แม้ว่าแอปโซเชียลเน็ตเวิร์กเช่น Damus จะเป็นจุดเด่นของ Nostr แต่โปรโตคอลของมันก็สามารถใช้ในการออกแบบแอปใดๆ ก็ได้ ไม่ว่าจะเป็น ระบบ Messenging , กระดานสนทนาแบบ Reddit และแม้กระทั่งเกมอย่างเช่น หมากรุก. 

ข้อดีมาก ๆ ของ Nostr คือ การไม่ต้องกรอกแบบฟอร์มลงทะเบียนที่ยุ่งยากในแต่ละครั้งที่ใช้แอป Nostr ใหม่ และเนื่องจากข้อมูลของคุณถูกเลือกจาก Relay ที่เร็วที่สุดกว่า 250 รายการ ผู้ใช้จึงสามารถเห็นข้อความได้เร็วกว่าโซเชียลเน็ตเวิร์กอื่นๆ

นอกจาก Dorsey แล้ว ยังมีชื่อบุคคลที่มีชื่อเสียงอีกหลายรายที่เข้าร่วมใช้งาน Nostr ซึ่งรวมถึง Edward Snowden ผู้ซึ่งกระตุ้นให้ผู้ติดตามของเขาย้ายไปที่ Nostr

แต่ผู้ใช้ที่กระตือรือร้นของ Nostr หลายคนสนใจด้วยเหตุผลอื่น ไม่ว่าจะเป็นความเข้ากันได้กับ Lightning Protocol ด้วยเหตุนี้ ทุกคนใน Nostr จึงสามารถทำธุรกรรม Bitcoin micropayment ได้อย่างง่ายดาย ซึ่งสามารถให้ทิปผู้สร้างเนื้อหาและชำระค่าเนื้อหาและบริการอื่น ๆ ได้อย่างง่ายดาย โดยไม่มีโฆษณาหรือการสมัครรับข้อมูล 

ตัวอย่างเช่น Dorsey ซื้อเครื่องดื่มให้กับผู้คนบน Nostr และยังเสนอรางวัล Bitcoin ให้กับผู้ที่ยินดีพัฒนาไคลเอนต์ Nostr ตัวใหม่

Dr. Subhayan Mukerjee ศาสตราจารย์ด้านสื่อใหม่แห่ง National University of Singapore และผู้ตรวจสอบที่ Center for Trusted Internet & Community ค้นพบ Nostr ผ่านทางทวีตของ Dorsey เขาเห็นด้วยว่าโปรโตคอลแบบเปิดสำหรับโซเชียลมีเดียนั้นยอดเยี่ยม

Dr.Mukerjee เชื่อว่าแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียจะสูญเสีย “ความเป็นปัจเจกบุคคล” ในระบบดังกล่าว และจะมีแรงจูงใจเพียงเล็กน้อยในการกระจายอำนาจในทางธุรกิจของพวกเขา 

บริการแบบ Nostr จำเป็นต้องมีกฎระเบียบเพื่อความอยู่รอด เขากล่าวเสริม เช่นเดียวกับที่กฎหมายกำหนดให้เปลี่ยนหมายเลขโทรศัพท์มือถือระหว่างผู้ให้บริการ แม้ว่าจะไม่ได้อยู่ในยุคแรก ๆ ของโทรศัพท์มือถือก็ตามที

การกลั่นกรองเนื้อหาเป็นสิ่งที่ท้าทาย หลายคนคาดหวังว่า Nostr จะปล่อยให้รัฐบาลเป็นผู้ตรวจสอบกิจกรรมที่ผิดกฎหมาย เช่นเดียวกับวิธีการทำงานของอินเทอร์เน็ตและเว็บไซต์ที่มีอยู่ในปัจจุบัน 

อย่างไรก็ตาม @fiatjaf วางแผนที่จะให้ผู้ควบคุม Relay ตัดสินใจว่าพวกเขาต้องการจำกัดอะไร และผู้ที่ควบคุมกฎหมายจะติดตาม Relay ได้อย่างไร 

“คุณจะต้องออกกฎหมายเพื่อป้องกันไม่ให้แพลตฟอร์มเหล่านี้กลายเป็นแหล่งรวมเนื้อหาที่เป็นอันตรายของคนส่วนใหญ่” Dr.Mukerjee กล่าว

ในขณะนี้ @fiatjaf กล่าวว่า Nostr ยังไม่พร้อมสำหรับผู้ใช้จำนวนมาก และยังเหลืออะไรต้องทำอีกมากมาย ในขณะที่เครือข่ายสังคมแบบดั้งเดิมยังคงประสบปัญหาและผู้คนตระหนักดีว่าพวกเขาถูกแทรกแซงทางการเมืองเพิ่มมากขึ้น เขาหวังว่าผู้ใช้ส่วนใหญ่จะยินดีที่จะมาลองใช้งาน Nostr

“ปัจจัยทั้งหมดเหล่านี้จะทำให้เรามีเครือข่ายที่ยิ่งใหญ่เพียงพอ ซึ่งเราสามารถแข่งขันกับยักษ์ใหญ่และอาจจะชนะพวกเขาได้ในท้ายที่สุด” @fiatjaf กล่าว

References :
https://www.freethink.com/internet/nostr
https://github.com/nostr-protocol/nostr
https://www.forbes.com/sites/rogerhuang/2022/12/29/nostr-is-the-decentralized-protocol-that-might-replace-elon-musks-twitter/?sh=2add7841442a
https://www.republicworld.com/technology-news/social-media-news/jack-dorsey-avers-he-isnt-keen-to-become-twitter-ceo-again-as-musk-prepares-to-take-over-articleshow.html