เมื่อวันที่ 3 มิถุนายนที่ผ่านมา Austin Li สตรีมเมอร์อายุ 30 ปีที่มีผู้ติดตามมากกว่า 60 ล้านคนบนแพลตฟอร์ม Taobao ของ Alibaba ถูกเซ็นเซอร์อย่างฉับพลัน
ในค่ำคืนดังกล่าว เขาได้ขายไอศครีม Viennetta ซึ่งเป็นขนมยอดฮิตของชาวออสเตรเลีย และในขณะที่ผู้คนต่างเข้ามารับชมเป็นจำนวนมาก
พนักงานของ Li ได้นำเสนอไอศครีมที่ประดับประดาไปด้วยคุกกี้ Oreo 5 ชิ้น ช็อกโกแลต Ferrero และช็อกโกแลตโรล
แต่สิ่งที่แปลกตาก็คือ เค้กดังกล่าว มีรูปร่างเหมือนรถถังหุ้มเกราะ
ในขณะที่ Li กำลังมองดูไปที่เค้กพร้อมรอยยิ้ม ที่เขามักทำเสมอกับในทุก ๆ ผลิตภัณฑ์ที่จ้างเขา แต่ทันใดนั้น ทุกอย่างก็ดับไป
ในขณะที่แฟน ๆ รอให้ Li กลับมาเชื่อมต่ออีกครั้ง เขาได้โพสต์ข้อความขอโทษบน Weibo ว่าเป็นเพราะปัญหาทางเทคนิค แต่คนส่วนใหญ่ต่างเข้าใจว่า รัฐบาลจีน กำลังเข้ามาจัดการขั้นเด็ดขาด
สิ่งที่ Li และ แฟน ๆ ไม่รู้ในขณะนั้นก็คือไอศครีมที่แสนน่าทานนั้น ได้กระตุ้นระบบการเซ็นเซอร์พิเศษของปักกิ่งที่ออกแบบมาสำหรับวันครบรอบเหตุการณ์ที่จตุรัสเทียนอันเหมินในวันที่ 4 มิถุนายนปี 1989
ไม่มีใครทราบชะตากรรมของ Li บัญชีของเขาก็ยังใช้งานได้อยู่ แต่เขาไม่ได้สตรีมหรือโพสต์ลงโซเชียลมีเดียตั้งแต่วันนั้นเป็นต้นมา
ในประเทศจีน การไลฟ์สดเพื่อขายสินค้าผ่านแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซเป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่มีมูลค่ากว่า 180,000 ล้านดอลลาร์
กระแสที่เกิดขึ้นเหล่านี้ดึงดูดผู้ชมชาวจีน 388 ล้านคนในปี 2020 และผู้มีอิทธิพลอย่าง Li ได้ก้าวขึ้นมาเป็นคู่แข่งกับความนิยมของดาราดังระดับเซเลบริตี้ในประเทศจีน
ด้วยสถานะยิ่งกว่าพระเจ้า สามารถเสกสรรค์ ยอดขายได้อย่างมหาศาลด้วยการไลฟ์สดไม่กี่นาที พวกเขามีอำนาจเหนือผู้ขายเสียด้วยซ้ำ ซึ่งรวมถึงบริษัทข้ามชาติยักษ์ใหญ่ ยังต้องโค้งคำนับต่ออิทธิพลที่มีอยู่ของพวกเขาเหล่านี้
ไม่ใช่เพียงแค่ Li เท่านั้น ยังมียอดนักสตรีมเมอร์อีกสองคน ที่กำลังประสบชะตากรรมเดียวกัน
Huang Wei (หรือที่รู้จักในชื่อ Viya online) และ Zhu Chenhui (หรือที่รู้จักในชื่อ Cherie) ถูกปรับเงินหลายล้านดอลลาร์จากการเลี่ยงภาษีท้องถิ่น
หลังจากนั้นบัญชี Taobao และโซเชียลมีเดียอื่น ๆ ของพวกเขาก็อันตรธานหายไป พวกเขาไม่เคยออกมาสตรีมอีกเลยเหมือนกับ Li
การล่มสลายของผู้ทรงอิทธิพลเหล่านี้หมายถึงการสับเปลี่ยนอำนาจในอุตสาหกรรม ตอนนี้สามารถถ่ายโอนไปยังผู้เล่นรายย่อยได้
Taobao ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มที่จัดกิจกรรมเหล่านี้ส่วนใหญ่ ได้เริ่มแคมเปญในเดือนมกราคม 2022 เพื่อช่วยเหลือเหล่า Influencer ระดับกลางและเล็กเพิ่มมากขึ้น
รวมถึงเหตุการณ์ดังกล่าวได้เปลี่ยนพลวัตรระหว่างกลุ่ม Influencers และ แบรนด์ แทนที่พวกเขาจะต้องพึ่งพาการเข้าถึงอย่างมหาศาลของ KOL เหล่านี้ ตอนนี้แบรนด์จำนวนมากกำลังเริ่มสร้างช่องทางการสตรีมสดของตนเอง
ต้องบอกว่าชะตากรรมของเหล่า KOL ระดับเบอร์ต้น ๆ ของจีน เป็นสัญญาณที่ชัดเจนว่าไม่สามารถหลีกเลี่ยงสายตาของรัฐบาลได้
เนื่องจาก KOL ที่มีชื่อเสียงโด่งดังเหล่านี้ ได้พัฒนาตนเองให้กลายเป็นธุรกิจขนาดใหญ่ ไม่ต่างจากที่รัฐบาลจีนจัดการกับบริษัทด้านเทคโนโลยีขนาดใหญ่มาก่อนหน้านี้
รัฐบาลได้ออกมาจัดการโดยออกกฎระเบียบต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้น นอกจากความรับผิดชอบเรื่องภาษีและการเซ็นเซอร์เนื้อหาแล้วนั้น เหล่า Influencer ยังต้องรับมือกับกฎระเบียบที่เพิ่มขึ้น ซึ่งทำให้พวกเขาต้องรับผิดชอบต่อสิ่งต่าง ๆ เช่น คุณภาพของผลิตภัณฑ์ รายงานทางด้านการขายที่เหมาะสม และเรื่องของการป้องกันเยาวชนไม่ให้เข้ามาเสพติดในสิ่งเหล่านี้มากจนเกินไป
ต้องบอกว่าการหายตัวไปของ Li เป็นผลมาจากการเซ็นเซอร์ เพราะไม่มีใครรู้ว่าอะไรคือเส้นแบ่งที่แท้จริงคืออะไร และไม่มี่ใครอยากเสี่ยงโดยเฉพาะเจ้าของแพลตฟอร์ม ที่เคยโดนรัฐบาลจีนเล่นงานไปก่อนหน้านี้
แม้ว่า Li จะสามารถกลับมาได้ แต่ความท้าทายก็ยังรอคอยเขาอยู่ในวันข้างหน้า ผลกำไรมหาศาลของเหล่า Influencers กำลังถูกจับตามองจากปักกิ่ง
ศาสตร์จารย์ Rose Lüqiu ผู้ช่วยศาสตราจารย์ที่มหาวิทยาลัย Hong Kong Baptist และนักข่าวผู้มีประสบการณ์ที่รายงานเกี่ยวกับจีน ได้ให้ความเห็นในเรื่องนี้ไว้อย่างน่าสนใจว่า
“ฉันคิดว่าคนในจีน โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ ต่างคุ้นเคยกับระบบเซ็นเซอร์นี้”
“ถ้ามีใครหายไป เหล่ากลุ่มคนหนุ่มสาวจะเข้าใจทันทีว่า คนเหล่านี้กำลังทำอะไรผิด”
“และในท้ายที่สุดพวกเขาจะหาคนอื่นมาแทนที่ จะมีคนใหม่ปรากฎตัวขึ้นมา และฉันคิดว่ากลุ่มคนหนุ่มสาวก็จะพบกับความสนใจใหม่ของพวกเขา โดยไม่ได้สนใจว่าปัญหาที่แท้จริงของมันคืออะไร”
References :
https://www.abc.net.au/news/2022-06-18/china-livestreamer-austin-li-censored-over-tiananmen-massacre/101160890
https://www.cbsnews.com/news/china-austin-li-jiaqi-influencer-tank-ice-cream-tiananmen-censorship/
https://wwd.com/beauty-industry-news/beauty-features/china-top-livestreamer-austin-li-still-missing-political-insensitivity-1235217224/
https://www.technologyreview.com/2022/06/10/1053598/austin-li-jiaqi-china-biggest-online-influencers-fell