มันเป็นเรื่องที่เหลือเชื่อมาก ๆ นะครับ ที่ประธานาธิบดีที่เป็นผู้นำประเทศคนหนึ่ง ได้ ประกาศศักดาว่า เขาสามารถจัดการกับความมั่งของประเทศได้ผ่านสมาร์ทโฟนของเขา

และเขาคนนั้นก็ไม่ใช่ใครที่ไหน Nayib Bukele แห่งเอลซัลวาดอร์ ผู้นำคนรุ่นใหม่ที่กำลังเดิมพันชะตากรรมของประเทศของเขาด้วยนวัตกรรมทางการเงินแห่งอนาคตอย่าง Bitcoin

แต่สถานะในปัจจุบันดูเหมือนประชาชนในประเทศกำลังกังวลถึงขีดสุด เมื่อประเทศอย่างเอลซัลวาดอร์ ที่มีอัตราส่วนหนี้สินต่อจีดีพีอยู่ที่ 84% ในสัปดาห์ที่ผ่านมามูลค่าของ Bitcoin ร่วงหล่นลงสู่จุดต่ำสุดในรอบ 18 เดือน

ในเดือนมิถุนายนปีที่แล้ว ในการประชุมสกุลเงินดิจิทัลในไมอามี่ Bukele ได้ประกาศว่าประเทศของเขาจะเป็นประเทศแรกที่นำ Bitcoin มาใช้เป็นสกุลเงินอย่างเป็นทางการควบคู่ไปกับดอลลาร์ของอเมริกัน

ในเดือนกันยายน หนึ่งวันก่อนที่จะผ่านกฎหมายที่ทำให้ทุกธุรกิจในประเทศต้องยอมรับสกุลเงิน cryptocurrency โดยเฉพาะ Bitcoin และ Bukele ก็ได้นำเงินจากกองทุนสาธารณะในประเทศเข้าลงทุนใน Bitcoin อย่างบ้าระห่ำ

แต่มาถึงวันนี้ดูเหมือนวิสัยทัศน์อันเลิศหรูของประธานาธิบดีหนุ่มไฟแรงอย่าง Bukele จะสวนทางกับสถานการณ์ความเป็นจริงที่เกิดขึ้น

มีผู้คนธรรมดาเพียงไม่กี่คนที่ใช้มันจริง ๆ ส่วนใหญ่ก็แค่ดาวน์โหลดกระเป๋าเงินที่มีชื่อว่า Chivo ซึ่งรัฐบาลได้แจก Bitcoin ให้คนละ 30 ดอลลาร์ สำหรับทุกคนที่ลงทะเบียนเพียงเท่านั้น

ต้องบอกว่า Bitcoin ซึ่งสูญเสียมูลค่าไปกว่า 70% ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนปีที่แล้ว มีความผันผวนเกินกว่าจะเป็นตัวเก็บมูลค่าที่ดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศที่จีดีพีต่อหัวมีเพียงแค่ 4,400 ดอลลาร์สหรัฐเท่านั้น

“วันหนึ่งมันก็ขึ้นและวันหนึ่งมันก็ตก ฉันต้องเสียมูลค่าของเงินไปอย่างมาก” Efrain Garcia คนงานก่อสร้างกล่าว

ในทำนองเดียวกัน มีเพียงธุรกิจ 1 ใน 5 เท่านั้นที่ปฏิบัติตามข้อกำหนดที่พวกเขาต้องยอมรับ Bitcoin แม้ว่าธนาคารกลางจะให้คำมั่นว่าจะแลกเปลี่ยนสกุลเงินดิจิทัลเป็นดอลลาร์ได้ทันทีก็ตาม

แม้กระทั่งใน El Zonte เมืองชายทะเลที่เป็นสนามทดลอง Bitcoin ร้านอาหารต่าง ๆ ก็รับเพียงแค่เงินสดเท่านั้น

ที่โรงแรมแห่งหนึ่งพนักงานต้อนรับบอกว่าบางคนใช้ Bitcoin เพื่อชำระบิลแต่โดยปรกติก็มีแต่พวกชาวอเมริกัน ชาวเอลซัลวาดอร์ ไม่ได้สนใจ Bitcoin เลยแม้แต่น้อย

มาถึงจุดนี้ ก็ยังไม่มีความชัดเจนมากนักว่า Bukele ใช้เงินไปเท่าไหร่ใน Bitcoin เนื่องจากรัฐบาลไม่ได้เปิดเผยตัวเลขการลงทุนต่อสาธารณะ

บรรดาผู้ที่ติดตามทวีตของ Bukele มีการประเมินว่ารัฐบาลสูญเสียเงินลงทุนไปครึ่งหนึ่ง หรือประมาณ 50 ล้านดอลลาร์จนถึงปัจจุบัน ซึ่งนั่นไม่ใช่หายนะ แต่เป็นเครื่องบ่งชี้อย่างชัดเจนว่ามีบางอย่างผิดพลาด

Felix Ulloa รองประธานาธิบดีให้เหตุผลว่า cryptocurrency เป็นการลงทุนระยะยาว

แต่ไม่มีใครกล้ารับประกันว่าจะเป็นการเส้นทางที่ถูกต้องนักสำหรับการเดิมพันประเทศกับเทคโนโลยีใหม่อย่าง cryptocurrency เนื่องด้วยสถานะประเทศที่ยากจน คงไม่สามารถเดิมพันอนาคตกับสิ่งนี้ได้

การควบรวมอำนาจแบบเบ็ดเสร็จเด็ดขาด

ความน่าสนใจก็คือ แล้วมันเกิดขึ้นได้อย่างไร ที่ประธานาธิบดีที่สามารถเสกกฎหมายที่เดิมพันประเทศกับ Bitcoin ได้สำเร็จได้ง่ายดายเช่นนี้

มันไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจที่ Bukele สามารถทำเช่นนี้ได้เพราะ เขากำลังปกครองประเทศเหมือนกับระบอบศักดินาส่วนตัว

หลังจากชนะเสียงข้างมากในการเลือกตั้งในปี 2021 เขาได้แต่งตั้งเหล่าผู้จงรักภักดีในสถาบันหลักต่าง ๆ ของประเทศ เช่น ศาลรัฐธรรมนูญ

Claudia Ortiz สมาชิกสภานิติบัญญัติฝ่ายค้านกล่าวว่า แทบจะไม่มีใครสามารถคัดค้านเรื่องเกี่ยวกับการทำให้เงินดิจิทัลถูกกฎหมายเพราะ Bukele ควบคุมทุกอย่างแบบเบ็ดเสร็จ

เหล่าสมาชิกสภาในประเทศต่างกังวลว่า Bitcoin จะลดความโปร่งใสในการตรวจสอบธุรกรรมต่าง ๆ เปิดเส้นทางสำหรับการฟอกเงินและการทุจริต

ซึ่งรัฐมนตรีหลายคนถูกสอบสวนเรื่องการใช้กองทุนเกี่ยวกับโรคระบาด COVID-19 ในทางที่ผิด ก่อนที่ Bukele จะทำการไล่อัยการที่ตรวจสอบเรื่องนี้ออกไป

ความปลอดภัยทางไซเบอร์ก็เป็นปัญหาใหญ่ ไม่มีความชัดเจนว่าใครเป็นคนควบคุมคีย์ Bitcoin ของเอลซัลวาดอร์ในขณะนี้ที่นอกเหนือจาก Bukele

ต้องบอกว่าเศรษฐกิจของเอลซัลวาดอร์อยู่ในสภาพที่ย่ำแย่มานานก่อนที่ Bukele จะขึ้นสู่อำนาจ

ประเทศนี้มีอุตสาหกรรมการผลิตเพียงไม่กี่แห่ง แต่กลับเดิมพันประเทศกับ cryptocurrency โดยรัฐบาลคาดว่างบประมาณขาดดุลในปีนี้จะอยู่ที่ 5.7% ของ GDP

ควมหลงไหลส่วนตัวของ Bukele ใน crypto รวมถึงเรื่องราวความเผด็จการของเขา ทำให้ IMF ระงับการเจรจาเกี่ยวกับเงินกู้ 1.3 พันล้านดอลลาร์

หน่วยงานจัดอันดับได้ปรับลดความน่าเชื่อถือของเอลซัลวาดอร์ ทำให้รัฐบาลต้องกู้ยืมเงินแพงขึ้น การออกพันธบัตรในประเทศเกี่ยวกับ crypto ก็มีความล่าช้า การลงทุนของรัฐบาลในน Bitcoin ทำให้เกิดความไม่แน่นอนที่เพิ่มขึ้น

รัฐบาลของ Bukele มีแนวโน้มที่จะระดมเงินสดเพื่อจ่ายค่าพันธบัตร 800 ล้านดอลลาร์ในเดือนมกราคม เพื่อหลีกเลี่ยงการผิดนัดก่อนการเลือกตั้งใหม่ของ Bukele ในปี 2024

แต่ความตึงเครียดกำลังแสดงให้เห็น แม้ว่าสภานิติบัญญัติจะอนุมัติค่าใช้จ่ายด้านโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินเพื่อส่งเสริมการใช้ Bitcoin แต่ก็ต้องแลกมาด้วยการลดค่าใช้จ่ายด้านการศึกษาและสาธารณสุข

เราคงไม่แปลกใจเลยด้วยสกุลเงินที่ผันผวนอย่าง Crypto และผู้นำที่มีความผันผวน ได้บ่งบอกถึงอนาคตประเทศที่มีความผันผวนอย่างรุนแรงของเอลซัลวาดอร์ในขณะนี้อยู่นั่นเองครับผม

References :
https://qz.com/2117653/el-salvador-is-betting-its-economy-on-bitcoin/
https://restofworld.org/2022/el-salvador-bitcoin/
https://www.economist.com/the-americas/2022/06/16/el-salvadors-government-is-gambling-on-bitcoin
https://time.com/6103299/bitcoin-el-salvador-nayib-bukele/