ในโลกของการทำงานที่ซับซ้อนและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง Martin Eppler ผู้เชี่ยวชาญด้านการสื่อสารองค์กรและศาสตราจารย์ด้านการจัดการการสื่อสาร ได้อุทิศเวลากว่าสามทศวรรษในการศึกษาและค้นคว้าเกี่ยวกับพลังของการสื่อสารผ่านภาพ

ผลงานของเขาประกอบด้วยหนังสือ 20 เล่ม บทความวิชาการมากกว่า 200 ชิ้น และการทดลองที่หลากหลาย ซึ่งทั้งหมดนี้นำไปสู่การค้นพบที่น่าทึ่งเกี่ยวกับประสิทธิภาพของการใช้ภาพในการสื่อสาร

การศึกษาในช่วงทศวรรษที่ผ่านมาแสดงให้เห็นว่า สมองมนุษย์ประมวลผลข้อมูลที่เป็นภาพได้เร็วกว่าข้อความถึง 60,000 เท่า และจดจำข้อมูลที่นำเสนอผ่านภาพได้ดีกว่าการนำเสนอด้วยตัวอักษรเพียงอย่างเดียวถึง 6 เท่า

การเดินทางของ Martin ในการค้นพบพลังของการสื่อสารผ่านภาพเริ่มต้นจากประสบการณ์ในฐานะที่ปรึกษาธุรกิจ เมื่อเขาต้องวิเคราะห์โอกาสทางธุรกิจมูลค่ามหาศาลให้กับลูกค้า

แทนที่จะนำเสนอข้อมูลผ่านสไลด์จำนวนมาก หัวหน้าของเขาเลือกที่จะใช้ภาพสเก็ตช์เพียงภาพเดียว – ภาพป้อมปราการที่สร้างบนทราย เป็นอุปมาอุปไมยที่ทรงพลังในการสื่อถึงความเสี่ยงของการเข้าสู่ตลาดใหม่ที่แม้จะดูแข็งแกร่งแต่กำลังอยู่บนพื้นฐานที่ไม่มั่นคง ประสบการณ์นี้ได้เปลี่ยนมุมมองของเขาต่อการสื่อสารในองค์กรอย่างสิ้นเชิง

การวิจัยด้านประสาทวิทยาศาสตร์พบว่า การใช้อุปมาอุปไมยทางภาพกระตุ้นการทำงานของสมองทั้งซีกซ้ายและขวา ทำให้เกิดการเชื่อมโยงความคิดและความเข้าใจที่ลึกซึ้งมากขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยลดภาระทางความคิด (cognitive load) ในการประมวลผลข้อมูลที่ซับซ้อน

จากประสบการณ์และการวิจัยอย่างต่อเนื่อง Martin ได้ค้นพบแนวทางปฏิบัติที่สำคัญ 3 ประการในการใช้ภาพเพื่อการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ ประการแรกคือ “พลังแห่งความไม่สมบูรณ์แบบ” หรือที่เรียกในเชิงเทคนิคว่า low perceived finnishness

การสร้างภาพที่ดูไม่เสร็จสมบูรณ์จะกระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมและการแสดงความคิดเห็น ตรงกันข้ามกับภาพที่สมบูรณ์แบบเกินไปที่มักจะทำให้ผู้ชมเกิดปรากฏการณ์ที่เรียกว่า museum effect คือเพียงแค่ชื่นชมโดยไม่กล้าแสดงความคิดเห็นหรือเสนอแนะการปรับปรุง

ประการที่สองคือ “พลังของอุปมาอุปไมยทางภาพ” การใช้ภาพเปรียบเทียบที่เชื่อมโยงกับประสบการณ์และความเข้าใจที่มีอยู่ของผู้ชม จะช่วยสร้างความเข้าใจในแนวคิดที่ซับซ้อนได้ดีกว่าการใช้แผนภูมิหรือกราฟทางเทคนิค

ตัวอย่างที่โดดเด่นคือกรณีศึกษาของ BMW Financial Services ที่ใช้ภาพเส้นทางภูเขาในการสื่อสารกลยุทธ์องค์กร การศึกษาพบว่าพนักงานที่ได้รับการนำเสนอผ่านอุปมาอุปไมยทางภาพสามารถจดจำเนื้อหาได้มากกว่าและมีแรงจูงใจในการนำไปปฏิบัติสูงกว่ากลุ่มที่ได้รับการนำเสนอในรูปแบบอื่น

อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้อุปมาอุปไมยต้องคำนึงถึงบริบทและวัฒนธรรมของผู้ชมด้วย Martin เล่าถึงบทเรียนสำคัญจากประสบการณ์การใช้อุปมาอุปไมยภูเขาไฟในการสื่อสารเรื่องความคิดสร้างสรรค์ในประเทศที่มีความเสี่ยงจากภูเขาไฟที่ยังคุกรุ่น ซึ่งส่งผลให้การสื่อสารไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร

ประการที่สามคือ “visual variation หรือการสร้างความหลากหลายทางภาพ” แนวคิดนี้ตั้งอยู่บนพื้นฐานของทฤษฎี variation theory ที่ระบุว่า การเข้าใจสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างลึกซึ้งจำเป็นต้องมองผ่านมุมมองที่หลากหลาย การนำเสนอชุดภาพที่มีการปรับเปลี่ยนเล็กน้อยจะช่วยกระตุ้นให้ผู้ชมเกิดความคิดต่อยอดและมองเห็นมิติต่างๆ ของปัญหาหรือแนวคิดนั้นๆ

ตัวอย่างที่ชัดเจนคือการใช้ภาพสะพานในรูปแบบต่างๆ เพื่อสื่อถึงปัญหาการสื่อสารที่หลากหลาย เช่น สะพานทางเดียวสื่อถึงการสื่อสารทางเดียวที่ขาดการรับฟัง สะพานที่ไม่ตรงแนวสื่อถึงความเข้าใจผิด หรือสะพานที่แออัดเกินไปสื่อถึงการสื่อสารที่มากเกินไปจนบดบังสาระสำคัญ

การนำเสนอในลักษณะนี้ไม่เพียงช่วยให้ผู้ชมเข้าใจปัญหาได้ชัดเจนขึ้น แต่ยังกระตุ้นให้พวกเขาคิดต่อยอดถึงปัญหาการสื่อสารในรูปแบบอื่นๆ ผ่านมุมมองของสะพานด้วย

การประยุกต์ใช้แนวคิดนี้ยังสามารถนำไปใช้ในบริบทอื่นๆ เช่น การให้คำปรึกษาด้านอาชีพ Martin ได้นำเสนอแนวคิดเรื่องเส้นทางอาชีพผ่านชุดภาพที่หลากหลาย เพื่อท้าทายมุมมองดั้งเดิมที่มองความก้าวหน้าในอาชีพเป็นเพียงเส้นตรงที่พุ่งขึ้น

การใช้ภาพที่แสดงให้เห็นเส้นทางที่หลากหลาย ทั้งที่คดเคี้ยว ขึ้นๆ ลงๆ หรือแตกแขนงออกไป ช่วยให้นักศึกษาและผู้รับคำปรึกษาเปิดใจรับความเป็นไปได้ใหม่ๆ ในการพัฒนาอาชีพของตนเอง

พลังของการสื่อสารผ่านภาพจึงไม่ใช่เพียงการสร้างภาพที่สวยงามหรือการใช้เครื่องมือทางเทคโนโลยีที่ทันสมัย แต่เป็นการสร้างพื้นที่แห่งการมีส่วนร่วมและการแลกเปลี่ยนความคิด การใช้อุปมาอุปไมยทางภาพที่เหมาะสมจะช่วยกระตุ้นความรู้และประสบการณ์ที่มีอยู่ของผู้ชม และการสร้างชุดภาพที่หลากหลายจะช่วยเปิดมุมมองใหม่ๆ ในการแก้ปัญหาและพัฒนาการทำงานร่วมกัน

ในยุคที่เทคโนโลยีและการสื่อสารดิจิทัลเข้ามามีบทบาทสำคัญ การใช้ภาพในการสื่อสารยิ่งทวีความสำคัญมากขึ้น การผสมผสานระหว่างความคิดสร้างสรรค์ การมีส่วนร่วม และเทคโนโลยีที่เหมาะสมจะช่วยสร้างการเปลี่ยนแปลงในองค์กรได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนาผลิตภัณฑ์ การวางแผนกลยุทธ์ หรือการแก้ปัญหาที่ซับซ้อน

การเปลี่ยนแปลงจากการสื่อสารแบบดั้งเดิมสู่การใช้พลังของภาพไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ด้วยความเข้าใจในหลักการพื้นฐานทั้งสามประการ – การสร้างพื้นที่ให้ความไม่สมบูรณ์แบบ การใช้อุปมาอุปไมยที่ทรงพลัง และการสร้างความหลากหลายทางภาพ – จะช่วยให้องค์กรสามารถพัฒนาวัฒนธรรมการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพและสร้างสรรค์มากขึ้น

ซึ่ง Martin แนะนำว่าการเปลี่ยนแปลงนี้อาจเริ่มต้นจากก้าวเล็กๆ เช่น การเริ่มใช้การสเก็ตช์ในการประชุม การสร้างแผนภาพอย่างง่ายเพื่อสื่อสารแนวคิด หรือการใช้อุปมาอุปไมยทางภาพในการนำเสนอ สิ่งสำคัญคือการสร้างวัฒนธรรมที่เปิดกว้างต่อการทดลองและการมีส่วนร่วม ที่ซึ่งทุกคนรู้สึกปลอดภัยที่จะแสดงความคิดผ่านภาพ ไม่ว่าจะเป็นภาพที่สมบูรณ์แบบหรือไม่ก็ตาม

ในที่สุด พลังของภาพในการทำงานไม่ได้อยู่ที่ความสวยงามหรือความซับซ้อนของภาพ แต่อยู่ที่ความสามารถในการเชื่อมโยงผู้คน กระตุ้นความคิด และสร้างการเปลี่ยนแปลงที่มีความหมาย เมื่อองค์กรเข้าใจและนำหลักการนี้ไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ พวกเขาจะพบว่าการสื่อสารผ่านภาพไม่เพียงแต่เป็นเครื่องมือ แต่เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาสำหรับการเปลี่ยนแปลงและการสร้างนวัตกรรมในองค์กรได้ในท้ายที่สุดนั่นเองครับผม

References :
Want to Give a Great Presentation? Use Ugly Sketches | Martin J. Eppler | TED
https://youtu.be/0Vjh5d5rez0?si=OogZ77zASH5mzv0b

• Facebook
• Twitter
• Line