ในยุคที่ข้อมูลข่าวสารท่วมท้น การตัดสินใจในชีวิตประจำวันกลายเป็นเรื่องท้าทายมากขึ้นเรื่อยๆ เราต่างเผชิญกับสถานการณ์ที่ต้องคิดวิเคราะห์และตัดสินใจอยู่ตลอดเวลา ซึ่งมันแทบไม่ต่างจากการเล่นเกม Tetris ที่ต้องจัดการกับบล็อกที่ร่วงหล่นลงมาไม่หยุดหย่อน Shane Parish ผู้เขียนหนังสือ “Clear Thinking” ได้นำเสนอแนวคิดที่น่าสนใจ เปรียบเทียบชีวิตกับเกม Tetris อันโด่งดัง

ลองนึกภาพว่าปัญหาในชีวิตคือบล็อกใน Tetris ที่ค่อยๆ สะสมขึ้นมาเรื่อยๆ หากเราไม่สามารถจัดการกับมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ บล็อกเหล่านั้นก็จะพอกพูนจนล้นจอ นำไปสู่การ “Game Over” ในชีวิตจริง เช่น การสูญเสียงาน ธุรกิจล้มเหลว หรือความสัมพันธ์จบลง

แต่หากเรามีทักษะการคิดอย่างชัดเจน เราก็จะสามารถจัดการกับบล็อกปัญหาเหล่านี้ได้อย่างชาญฉลาด ทำให้การตัดสินใจในชีวิตเป็นเรื่องง่ายขึ้น และรักษาระดับปัญหาให้อยู่ในจุดที่ควบคุมได้

Shane Parish ได้นำเสนอหลักการคิดซึ่งเปรียบเสมือน “รหัสโกง” ในเกมชีวิต ที่จะช่วยให้เราเอาชนะความท้าทายต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น มาดูกันว่ารหัสโกงเหล่านี้มีอะไรบ้าง และเราจะนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้อย่างไร

รหัสโกงข้อแรก : มองเห็นบล็อกปัญหาล่วงหน้า

ใน Tetris การมองเห็นบล็อกถัดไปที่กำลังจะร่วงลงมาเป็นกุญแจสำคัญสู่ชัยชนะ ในชีวิตจริงก็เช่นกัน การคาดการณ์ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตจะช่วยให้เราเตรียมพร้อมรับมือได้ดียิ่งขึ้น

Shane Parish ชี้ให้เห็นว่า ปัญหาส่วนใหญ่ในชีวิตเกิดจากการตัดสินใจแบบอัตโนมัติ 4 ประเภท ได้แก่ การตัดสินใจแบบเฉื่อยๆ การตัดสินใจตามสังคม การตัดสินใจตามอารมณ์ และการตัดสินใจตามอีโก้

1. การตัดสินใจแบบเฉื่อยๆ เกิดขึ้นเมื่อเราทำสิ่งเดิม ๆ โดยไม่คิดทบทวน เช่น การทำงานในตำแหน่งที่ไม่มีความสุขเป็นเวลานาน เพียงเพราะเคยชินกับมัน
2. การตัดสินใจตามสังคม เป็นผลมาจากแรงกดดันรอบข้าง ทำให้เราอาจทำในสิ่งที่ขัดกับความต้องการที่แท้จริงของตัวเอง เช่น การดื่มเหล้าทั้งที่ไม่อยากดื่ม เพียงเพราะเพื่อนๆ ชวน
3. การตัดสินใจตามอารมณ์ มักเกิดขึ้นเมื่อเราปล่อยให้ความรู้สึกชั่วขณะมีอิทธิพลเหนือเหตุผล เช่น การส่งข้อความโต้เถียงด้วยความโกรธโดยไม่คิดถึงผลที่จะตามมา
4. การตัดสินใจตามอีโก้ เกิดขึ้นเมื่อเรายึดติดกับภาพลักษณ์หรือสถานะทางสังคม จนละเลยความสุขที่แท้จริง เช่น การไล่ตามตำแหน่งผู้บริหารที่มีเงินเดือนสูง ทั้งที่งานนั้นไม่ตรงกับความถนัดหรือความชอบของเรา

การคิดอย่างถี่ถ้วนถึงรูปแบบการตัดสินใจเหล่านี้ จะช่วยให้เรามองเห็น “บล็อกปัญหา” ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้ชัดเจนยิ่งขึ้น เราสามารถฝึกฝนตนเองให้หยุดคิดก่อนที่จะตัดสินใจโดยอัตโนมัติ และพิจารณาทางเลือกอื่นๆ ที่อาจเป็นประโยชน์กว่า เช่น แทนที่จะยอมรับข้อเสนองานใหม่ทันทีเพียงเพราะเงินเดือนสูงกว่า เราอาจใช้เวลาพิจารณาว่างานนั้นตรงกับเป้าหมายระยะยาวของเราหรือไม่ หรือจะส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างไรบ้าง

นอกจากนี้ เรายังสามารถสร้าง “กฎ” สำหรับตัวเองเพื่อป้องกันการตัดสินใจแบบอัตโนมัติที่อาจนำไปสู่ปัญหาในอนาคต เช่น “ฉันจะใช้เวลาอย่างน้อย 2 ชั่วโมงทุกสัปดาห์ในการเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ” เพื่อป้องกันการตกอยู่ในกับดักของการทำงานแบบเดิมๆ หรือ “ฉันจะนับถึง 5 ในใจก่อนตอบโต้เมื่อรู้สึกโกรธ” เพื่อหลีกเลี่ยงการตัดสินใจที่อาจสร้างความเสียหายจากอารมณ์ชั่ววูบ

รหัสโกงข้อที่สอง: ทำให้เกมง่ายขึ้น

ใน Tetris บล็อกที่มีรูปทรงง่ายๆ อย่างเช่นบล็อกตรง มักจะจัดการได้ง่ายกว่าบล็อกที่มีรูปทรงซับซ้อน ในชีวิตจริงก็เช่นกัน การทำให้ปัญหาหรือการตัดสินใจดูเรียบง่ายลง จะช่วยให้เราจัดการกับมันได้ดีขึ้น Shane Parish แนะนำวิธีการที่น่าสนใจในการ “ทำให้เกมง่ายขึ้น” นั่นคือ การระบุปัจจัยสำคัญที่สุดในการตัดสินใจแต่ละครั้ง

ลองนึกถึงสถานการณ์ที่คุณต้องเลือกซื้อรถคันใหม่ แทนที่จะพยายามเปรียบเทียบทุกแง่มุมของรถแต่ละคัน ซึ่งอาจทำให้สับสนและตัดสินใจยาก ลองใช้วิธีการต่อไปนี้

เริ่มจากเขียนปัจจัยที่คุณคิดว่าสำคัญในการเลือกซื้อรถลงบนกระดาษโน้ตแผ่นละหนึ่งปัจจัย เช่น ความสะดวกสบาย ความปลอดภัย รูปลักษณ์ภายนอก ประหยัดน้ำมัน ราคา เป็นต้น จากนั้นนำกระดาษโน้ตมาเรียงเป็นแถว แล้วเปรียบเทียบทีละคู่ โดยย้ายกระดาษที่มีปัจจัยที่คุณเห็นว่าสำคัญกว่าไว้ด้านบน ทำเช่นนี้ไปเรื่อยๆ จนครบทุกใบ

สุดท้าย กระดาษโน้ตที่อยู่บนสุดจะเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดสำหรับคุณในการเลือกซื้อรถ ให้ใช้ปัจจัยนี้เป็นเกณฑ์หลักในการตัดสินใจ โดยพิจารณาว่ารถคันไหนได้คะแนนสูงสุดในปัจจัยนี้ ตราบใดที่ปัจจัยอื่นๆ อยู่ในระดับที่ “ดีพอ” สำหรับคุณ วิธีนี้จะช่วยลดความซับซ้อนของการตัดสินใจลงอย่างมาก ทำให้คุณสามารถเลือกได้อย่างมั่นใจมากขึ้น

Shane Parish ย้ำว่า “ในทุกโครงการ เป้าหมาย และบริษัท มีเพียงหนึ่งสิ่งที่สำคัญที่สุดเท่านั้น ถ้าคุณมีสองสิ่งหรือมากกว่านั้นที่สำคัญที่สุด แสดงว่าคุณยังคิดไม่ชัดเจน”

หลักการนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้กับการตัดสินใจในหลายๆ ด้านของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการเลือกงาน การลงทุน หรือแม้แต่การเลือกคู่ครอง การโฟกัสไปที่ปัจจัยสำคัญที่สุดเพียงอย่างเดียว จะช่วยให้เราตัดสินใจได้ง่ายและชัดเจนขึ้น

นอกจากนี้ การระบุปัจจัยสำคัญที่สุดยังมีประโยชน์ในการทำงานร่วมกับผู้อื่นด้วย เมื่อคุณสามารถสื่อสารได้อย่างชัดเจนว่าอะไรคือสิ่งสำคัญที่สุดสำหรับคุณหรือองค์กร ทีมงานของคุณก็จะสามารถตัดสินใจในเรื่องต่างๆ ได้อย่างมั่นใจมากขึ้น โดยไม่ต้องกังวลว่าจะขัดกับเป้าหมายหลัก ทำให้การทำงานเป็นไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

รหัสโกงข้อที่สาม: ชะลอเกมให้ช้าลง

ในเกม Tetris การชะลอความเร็วของเกมลงจะช่วยให้ผู้เล่นมีเวลามากขึ้นในการคิดและวางแผนการจัดวางบล็อก ในชีวิตจริงก็เช่นเดียวกัน การให้เวลากับตัวเองในการตัดสินใจเรื่องสำคัญๆ จะช่วยเพิ่มโอกาสในการตัดสินใจได้อย่างถูกต้องมากขึ้น Shane Parish แนะนำให้ใช้วิธีการที่เรียกว่า “Barbell Approach” ในการจัดการกับการตัดสินใจต่างๆ ในชีวิต

วิธีการนี้แบ่งการตัดสินใจออกเป็นสองขั้ว คือ ตัดสินใจให้เร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ (As Soon As Possible – ASAP) หรือช้าที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ (As Late As Possible – ALAP) โดยพิจารณาจากผลกระทบและความสามารถในการแก้ไขหากตัดสินใจผิดพลาด

สำหรับการตัดสินใจที่มีผลกระทบน้อย หรือสามารถแก้ไขได้ง่ายหากผิดพลาด เช่น การเลือกร้านอาหารสำหรับมื้อเย็น หรือการจองตั๋วเครื่องบินที่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ คุณควรตัดสินใจให้เร็วที่สุด เพื่อประหยัดเวลาและพลังงานสมองไว้สำหรับการตัดสินใจที่สำคัญกว่า

ในทางตรงกันข้าม สำหรับการตัดสินใจที่มีผลกระทบระยะยาว มีความเสี่ยงสูง หรือยากที่จะแก้ไขหากผิดพลาด เช่น การเลือกอาชีพ การแต่งงาน หรือการลงทุนจำนวนมาก คุณควรใช้เวลาให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ในการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ทางเลือก และพิจารณาผลที่อาจเกิดขึ้นอย่างรอบคอบ

แต่คำถามที่อาจเกิดขึ้นคือ เราจะรู้ได้อย่างไรว่าถึงเวลาที่ต้องตัดสินใจแล้วสำหรับเรื่องสำคัญๆ เหล่านี้? Shane Parish เสนอว่าให้สังเกตสถานการณ์ที่เรียกว่า “Stop or Flop” สองประการดังนี้ :

ประการแรก เมื่อคุณพบว่าการใช้เวลาศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมแต่ไม่ได้ให้ความรู้ใหม่ๆ ที่มีประโยชน์อีกต่อไป แต่กลับเป็นการยืนยันความคิดเดิมที่คุณมีอยู่แล้ว นั่นอาจเป็นสัญญาณว่าถึงเวลาต้องตัดสินใจแล้ว

ประการที่สอง เมื่อคุณพลาดโอกาสแรกไปแล้ว และการรอต่อไปอาจทำให้คุณต้องเสียค่าใช้จ่ายหรือโอกาสที่มากขึ้น ก็ถึงเวลาที่ต้องตัดสินใจเช่นกัน

Shane Parish เปรียบเทียบสถานการณ์นี้กับการลงทุนในหุ้น เมื่อราคาหุ้นตกลงไปถึงจุดต่ำสุดและเริ่มปรับตัวขึ้น นักลงทุนอาจไม่อยากรีบเข้าซื้อทันทีเพราะกลัวว่าราคาอาจจะลงอีก แต่หากราคาหุ้นถอยกลับมาและทำจุดต่ำสุดที่สูงกว่าครั้งก่อน (Higher Low) ก่อนที่จะปรับตัวขึ้นอีกครั้ง นั่นอาจเป็นจังหวะที่ดีในการตัดสินใจลงทุน เพื่อไม่ให้พลาดโอกาสการเติบโตในอนาคต

แม้ว่าการรอเวลาเพื่อตัดสินใจอาจรู้สึกเหมือนมีค่าใช้จ่ายหรือเสียโอกาสบางอย่างไป แต่ Shane Parish ย้ำเตือนว่า “การตัดสินใจที่ดีมีราคาแพง แต่การตัดสินใจที่แย่จะทำให้คุณสูญเสียทรัพย์สินมหาศาล” การใช้เวลาอย่างเหมาะสมในการตัดสินใจเรื่องสำคัญจึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าในระยะยาว

นอกจากนี้ การฝึกฝนทักษะการคิดอย่างชัดเจนยังช่วยพัฒนาความสามารถในการแก้ปัญหาและการตัดสินใจในสถานการณ์ที่มีความกดดันสูงได้อีกด้วย เช่น ในสถานการณ์ฉุกเฉินหรือวิกฤต การมีกรอบความคิดที่ชัดเจนจะช่วยให้เราสามารถประเมินสถานการณ์และตัดสินใจได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

สรุปแล้ว หนังสือ “Clear Thinking” ของ Shane Parish นำเสนอมุมมองที่น่าสนใจในการมองชีวิตเหมือนเกม Tetris แห่งการคิด โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการคิดอย่างชัดเจนในการจัดการกับความท้าทายต่างๆ ในชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการมองเห็นปัญหาล่วงหน้า การทำให้การตัดสินใจซับซ้อนกลายเป็นเรื่องง่าย หรือการรู้จักใช้เวลาอย่างเหมาะสมในการตัดสินใจเรื่องสำคัญ

แนวคิดเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้เราจัดการกับปัญหาในชีวิตประจำวันได้ดีขึ้นเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาตนเองและก้าวไปสู่ความสำเร็จในระยะยาวอีกด้วย การฝึกฝนทักษะการคิดอย่างชัดเจนจึงเป็นเสมือนการเพิ่ม “รหัสโกง” ให้กับตัวเองในเกมชีวิต ช่วยให้เราสามารถเอาชนะความท้าทายต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น และสร้างชีวิตที่มีความหมายและประสบความสำเร็จได้ตามที่ใจต้องการ

References :
หนังสือ Clear Thinking: Turning Ordinary Moments into Extraordinary Results โดย Shane Parrish

• Facebook
• Twitter
• Line