ย้อนกลับไปในยุค 90s สมัยที่อินเทอร์เน็ตยังเป็นของแปลกใหม่ การเชื่อมต่อยังต้องใช้ dial-up modem ที่ช้าแสนช้า แค่โหลดรูปหนึ่งใบก็ต้องรอหลายนาที

การสื่อสารออนไลน์ในยุคนั้นพึ่งพา IRC หรือ Internet Relay Chat ระบบแชทแบบ text-based ที่ซับซ้อนมาก ผู้ใช้ต้องจำคำสั่งมากมาย เช่น /join เพื่อเข้าห้อง /nick เพื่อเปลี่ยนชื่อ หรือ /msg เพื่อส่งข้อความส่วนตัว

สถานการณ์แบบนี้ทำให้เกิด IRC client ขึ้นมาหลายตัว เพื่อทำให้การใช้ IRC ง่ายขึ้น

ในตลาด IRC client บน Windows ตัวเจ้าพ่อคือ mIRC ที่พัฒนาโดย Khaled Mardam-Bey ในปี 1995 โปรแกรมนี้เป็น shareware ให้ทดลองใช้ฟรี 30 วัน แล้วต้องซื้อ license

mIRC ครองตลาดได้อย่างรวดเร็ว เพราะมีฟีเจอร์ครบครัน scripting language ที่เทพ และความเสถียรที่น่าเชื่อถือ

แต่แล้วก็มีคู่แข่งตัวใหม่เข้ามาท้าชิง นั่นคือ PIRCH ซึ่งย่อมาจาก “PolarGeek’s IRC Hack” โดย PolarGeek เป็นชื่อเล่นของนักพัฒนาจาก Northwest Computer Services

PIRCH ถูกรังสรรค์ขึ้นด้วยแนวคิดที่แตกต่าง แทนที่จะเน้นฟีเจอร์ขั้นสูง มันเลือกเน้นความง่ายในการใช้งาน โปรแกรมนี้มี interface ที่เข้าใจง่าย ปุ่มกดชัดเจน เหมาะสำหรับผู้ใช้มือใหม่ที่ยังไม่คุ้นเคยกับโลกของ IRC

จุดเด่นสุดเจ๋งของ PIRCH คือการสามารถเชื่อมต่อกับหลาย server พร้อมกันได้ ในยุคนั้นถือเป็นนวัตกรรมที่โครตเทพ

นอกจากนี้ PIRCH ยังเป็นหนึ่งใน IRC client แรกที่มี tabbed interface ทำให้ผู้ใช้เปิดหน้าต่างแชทหลายหน้าพร้อมกันได้อย่างสะดวก

ระบบ tabbed interface ของ PIRCH นี้เป็นการปฏิวัติอย่างแท้จริง ในยุคที่การจัดการหน้าต่างหลายหน้าใน Windows ยังไม่สะดวก การมี tab ทำให้การแชทในหลายห้องพร้อมกันกลายเป็นเรื่องง่าย

PIRCH ยังมีระบบ file transfer ในตัวที่ใช้ DCC protocol ผู้ใช้ส่งไฟล์ให้กันได้โดยตรง ไม่ต้องพึ่งบริการภายนอก ในยุคที่ยังไม่มี cloud storage การแชร์ไฟล์ผ่าน IRC เป็นวิธีหลักในการแลกเปลี่ยนซอฟต์แวร์ เพลง หรือไฟล์ต่าง ๆ

Forrest Stroud นักวิจารณ์ด้านเทคโนโลยีได้กล่าวชื่นชม PIRCH ในปี 1998 ว่า “มีฟีเจอร์ที่ยอดเยียม และเป็น IRC client ที่จะน่าสนใจโดยเฉพาะสำหรับผู้ใช้ IRC มือใหม่” เขาชื่นชมความสามารถในการเชื่อมต่อกับหลายเซิร์ฟเวอร์พร้อมกัน ซึ่งเป็นฟีเจอร์ที่ทันสมัยมากในยุคนั้น

PIRCH สามารถปีนขึ้นสู่ตำแหน่งอันดับสองในตลาด IRC client บน Windows ได้ รองจาก mIRC ซึ่งแสดงให้เห็นว่าโปรแกรมนี้ตอบโจทย์ผู้ใช้ได้ดีจริง ๆ

แต่ไม่ใช่ทุกอย่างจะสมบูรณ์แบบ Stroud ยังชี้ให้เห็นข้อจำกัดของ PIRCH ที่โปรแกรมค่อนข้างช้าในการแสดงรายการ channel ของเซิร์ฟเวอร์ และขาดความสามารถในการ filter จำนวน channel ตามจำนวนผู้ใช้

ข้อจำกัดเหล่านี้อาจดูเล็กน้อย แต่ในโลกของ IRC ที่ทุกวินาทีมีค่า การหา channel ที่ต้องการอย่างรวดเร็วเป็นสิ่งสำคัญมาก

สิ่งที่ทำให้ PIRCH พิเศษคือชุมชนผู้ใช้ที่แสนอบอุ่น ผู้พัฒนาและภรรยาของเขาจะเข้ามาในช่อง #pIRCh บน IRC เป็นประจำ

พวกเขาพูดคุยกับผู้ใช้ ฟังความคิดเห็น และตอบคำถามต่าง ๆ ความใกล้ชิดแบบนี้หาได้ยากในซอฟต์แวร์อื่น ๆ ในยุคนั้น การมี direct communication ผ่าน IRC ทำให้ผู้ใช้รู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาโปรแกรม ไม่ใช่แค่ลูกค้าธรรมดา

การแข่งขันระหว่าง PIRCH และ mIRC ถือว่าต่อสู้กันได้อย่างดุเดือด แต่ละโปรแกรมก็มีจุดเด่นจุดด้อยที่แตกต่างกัน

mIRC มีความเสถียรและความเร็วที่ดีกว่า นอกจากนี้ยังมี scripting language ที่ทรงพลัง ผู้ใช้ขั้นสูงสามารถปรับแต่งโปรแกรมได้ตามใจ

ส่วน PIRCH เน้นความเป็นมิตรกับผู้ใช้ interface ที่ง่าย และฟีเจอร์นวัตกรรมอย่าง tabbed chat

การแข่งขันนี้ทำให้ทั้งสองโปรแกรมพัฒนาและปรับปรุงฟีเจอร์อย่างต่อเนื่อง ผู้ใช้ได้ประโยชน์จากการมีทางเลือก

แต่แล้วสิ่งที่ไม่คาดคิดก็เกิดขึ้น การพัฒนา PIRCH เริ่มชะลอตัวลง และในที่สุดก็หยุดไปเลย

เวอร์ชันสุดท้ายของโปรแกรม คือ PIRCH98 build 1.0.1.1190 ถูกปล่อยออกมาในปี 1998 หลังจากนั้นก็ไม่มีการอัปเดตใหม่อีกเลย

ในขณะที่เทคโนโลยีและความต้องการของผู้ใช้เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว PIRCH กลับยืนนิ่งอยู่กับที่ ขณะที่ mIRC ยังคงพัฒนาและปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

สาเหตุที่ Northwest Computer Services หยุดพัฒนา PIRCH ไม่ได้มีการเปิดเผยอย่างชัดเจน แต่น่าจะเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของตลาด

ผลกระทบจากการหยุดพัฒนานี้ทำให้เกิดโปรแกรมใหม่ขึ้นมา โดยเฉพาะ Vortec IRC ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจาก PIRCH

เมื่อเรามองย้อนกลับไป PIRCH98 เป็นมากกว่าแค่ IRC client ตัวหนึ่ง มันเป็นตัวแทนของยุคสมัยที่การสื่อสารออนไลน์ยังเป็นเรื่องใหม่และน่าตื่นเต้น

ฟีเจอร์หลายอย่างที่ PIRCH เป็นผู้บุกเบิก เช่น tabbed interface, multi-server connection, หรือ integrated file transfer กลายเป็นมาตรฐานของแอปแชทในปัจจุบัน สิ่งที่ดูเป็นนวัตกรรมในยุค 90s กลายเป็นสิ่งที่เราถือว่าเป็นเรื่องปกติไปแล้ว

เรื่องราวของ PIRCH98 เป็นบทเรียนสำคัญเกี่ยวกับการพัฒนาซอฟต์แวร์และการแข่งขันในตลาด การหยุดพัฒนาในช่วงที่เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วทำให้โปรแกรมที่เคยดีกลายเป็นสิ่งล้าสมัย แม้ว่าจะมีฐานผู้ใช้ที่รักและภักดี

สำหรับคนที่เคยใช้ PIRCH98 ในยุคนั้น มันไม่ใช่แค่โปรแกรม แต่เป็นประตูสู่โลกใหม่ เป็นเครื่องมือที่ทำให้พวกเขาได้พบเจอเพื่อนใหม่ แลกเปลี่ยนความรู้ และสร้างชุมชนออนไลน์ที่อาจยังคงมีอยู่จนถึงทุกวันนี้

IRC เองยังคงมีอยู่และมีคนใช้งาน แม้ว่าจะไม่ได้รับความนิยมเท่า social media หรือแอปแชทสมัยใหม่

แม้ว่า PIRCH98 อาจจะหายไปจากความทรงจำของคนส่วนใหญ่แล้ว แต่มรดกของมันยังคงมีอิทธิพลต่อการออกแบบแอปพลิเคชันในปัจจุบัน

วันนี้เราอาจไม่ได้ใช้ PIRCH98 กัน แต่เราควรจดจำมันในฐานะหนึ่งในผู้บุกเบิกที่ทำให้การสื่อสารออนไลน์เป็นเรื่องง่ายและเข้าถึงได้สำหรับคนทั่วไป มันเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์อินเทอร์เน็ตที่เราไม่ควรลืม ตำนานที่ควรค่าแก่การเล่าขานต่อไป

References: [wikipedia, archive, handwiki, softpedia, definitions]