ในการเลือกผู้นำสำหรับการเดินทางสำรวจขั้วโลกที่ถือได้ว่าเป็นภารกิจที่โหดหิน ถ้ามีผู้นำทีมสองคนให้เราเลือก เราจะเลือกใคร? หนึ่งคือผู้ที่ประสบความสำเร็จในการพิชิตเป้าหมายสำคัญถึง 4 แห่ง โดย 3 ครั้งเป็นคนแรกที่ทำสำเร็จ กับอีกคนที่พยายาม 4 ครั้งแต่ล้มเหลวทุกครั้ง คำตอบดูเหมือนชัดเจน แต่ความเป็นจริงกลับตรงกันข้าม

ในประวัติศาสตร์การสำรวจขั้วโลก มีตัวอย่างที่น่าสนใจของผู้นำสองคน – Roald Amundsen นักสำรวจชาวนอร์เวย์ผู้ประสบความสำเร็จอย่างท่วมท้น และ Ernest Shackleton นักสำรวจชาวอังกฤษผู้ประสบความล้มเหลวซ้ำแล้วซ้ำเล่า แต่กลับได้รับการยกย่องมากกว่า

เป็นอีกหนึ่งข้อมูลทึ่น่าสนใจจากเวที Ted Talks อีกครั้ง Martin Gutmann วิทยากร นักเขียน และนักวิจัยที่สนใจว่าเรื่องราวในอดีตสามารถให้มุมมองใหม่ต่อปัญหาในปัจจุบันได้อย่างไร เขาเป็นศาสตราจารย์ที่ Lucerne School of Business ประเทศสวิตเซอร์แลนด์

Gutmann ได้ทำการค้นคว้าข้อมูลในห้องสมุดของมหาวิทยาลัย พบหนังสือที่ยกย่อง Shackleton ถึง 26 เล่ม ในขณะที่มีหนังสือเกี่ยวกับ Amundsen เพียง 4 เล่ม ปรากฏการณ์นี้สะท้อนถึงความเข้าใจผิดพื้นฐานเกี่ยวกับภาวะผู้นำที่แท้จริง

มายาคติแห่งการกระทำ (Action Fallacy)

สังคมมักสับสนระหว่างเรื่องราวที่น่าตื่นเต้นกับภาวะผู้นำที่มีประสิทธิภาพ ซึ่ง Gutmann ได้ยกตัวอย่างนักว่ายน้ำสองคน :

• คนแรกพุ่งลงน้ำอย่างประมาท ต้องดิ้นรนเอาชีวิตรอด แต่ได้รับการชื่นชม
• อีกคนศึกษาแม่น้ำอย่างละเอียด เลือกจุดและเวลาที่เหมาะสม ว่ายข้ามอย่างราบรื่นจนดูเหมือนง่าย แต่แทบไม่มีคนสนใจ

ซึ่งในกรณีของ Shackleton เป็นที่รู้จักจากการเดินทางกับเรือ Endurance ในปี 1914 ที่จบลงด้วยความหายนะ แม้เขาจะช่วยลูกเรือรอดชีวิตได้ แต่วิกฤตส่วนใหญ่เกิดจากการตัดสินใจผิดพลาดของเขาเอง :

• ละเลยคำเตือนของชาวประมงท้องถิ่น
• ขาดการเตรียมพร้อมที่เพียงพอ
• เรืออีกลำของคณะสำรวจชื่อ Aurora ประสบวิกฤตที่ร้ายแรงกว่า จนทำให้มีผู้เสียชีวิตถึง 3 คน

ในทางตรงข้าม การเดินทางของ Amundsen แม้จะดูไม่น่าตื่นเต้น แต่ประสบความสำเร็จอย่างน่าทึ่ง:

• ในปี 1905 เขาใช้เรือประมงลำเล็กๆ ทำสำเร็จในสิ่งที่กองทัพเรืออังกฤษอันทรงพลังทำไม่สำเร็จมา 8 ทศวรรษ นั่นคือการค้นพบและเดินเรือผ่านเส้นทาง Northwest Passage เหนือแผ่นดินใหญ่ของแคนาดา
• ในปี 1911 เขาไปถึงขั้วโลกใต้ เป็นการเดินทาง 3,000 กิโลเมตรผ่านภูมิประเทศที่อันตรายและไม่เคยมีใครสำรวจมาก่อน และกลับถึงค่ายหลังจากผ่านไป 99 วัน คลาดเคลื่อนจากแผนที่วางไว้เพียง 1 วันเท่านั้น

ถ้า Shackleton คือนักว่ายน้ำที่พุ่งลงน้ำอย่างบ้าบิ่นโดยไม่เข้าใจกระแสน้ำหรือความสามารถของตัวเอง Amundsen คือนักว่ายน้ำที่ใช้เวลาทั้งชีวิตศึกษาแม่น้ำอย่างละเอียด ก่อนจะลงน้ำในจุดที่เหมาะสมและเวลาที่เหมาะสม จนดูเหมือนทุกอย่างมันง่ายไปหมด

ผลกระทบในโลกปัจจุบัน

ไม่ใช่แค่การตีความประวัติศาสตร์เท่านั้น Gutmann ค้นพบเรื่องนี้จากงานวิจัยที่น่าสนใจว่าทำไมคนส่วนใหญ่ถึงยกย่องผู้นำบางคนแต่ไม่ยกย่องคนอื่น นั่นเป็นเพราะอคติและความเข้าใจผิดแบบเดียวกันกับเรื่องราวของ Shackleton และ Amundsen ใช่หรือไม่?

มายาคติแห่งการกระทำเหล่านี้ยังส่งผลต่อการเลือกและพัฒนาผู้นำในองค์กรสมัยใหม่ การศึกษาด้านจิตวิทยาองค์กรพบว่า คนส่วนใหญ่มักมองเห็นศักยภาพความเป็นผู้นำจาก :

• คนที่พูดมาก โดยไม่คำนึงถึงเนื้อหา
• คนที่แสดงความมั่นใจ แม้จะขาดความสามารถ
• คนที่ดูยุ่งตลอดเวลา แม้จะไม่มีผลงานจริง

Professor Raffaella Sadun แห่ง Harvard Business School เสนอแนวคิด “การจัดการที่น่าเบื่อ (Boring Management)” ซึ่งเน้นการทำงานเบื้องหลังที่มีประสิทธิภาพ แม้จะไม่ดึงดูดความสนใจเท่าการแสดงภาวะผู้นำแบบดราม่า

Keith Grint นักวิชาการชั้นนำด้านภาวะผู้นำในปัจจุบัน สรุปปัญหานี้ไว้ว่า: “เนื่องจากเราให้รางวัลคนที่เก่งในภาวะวิกฤต และมองข้ามคนที่เป็นผู้จัดการที่ดีมากจนแทบไม่มีวิกฤต ผู้คนจึงเรียนรู้ที่จะมองหาหรือตีความสถานการณ์ให้เป็นวิกฤต”

บทสรุป

มายาคติแห่งการกระทำหลอกให้เรายกย่องผู้นำผิดคน และมักจะมาพร้อมกับต้นทุนมหาศาล Gutmann กล่าวว่า เราสามารถเอาชนะมันได้ ดังนั้น ครั้งต่อไปที่คุณอยู่ในตำแหน่งที่ต้องตัดสินหรือให้รางวัลผู้นำ หรือแค่พยายามหาว่าใครคือคนที่จะนำพาทีมหรือองค์กรของคุณไปสู่ความสำเร็จอย่างแท้จริงควรยกย่องผู้นำที่

• วางแผนอย่างรอบคอบ
• สร้างกระบวนการที่มีประสิทธิภาพ
• พัฒนาวัฒนธรรมองค์กรที่มีความเข้มแข็ง

การเลือกผู้นำที่ถูกต้องไม่เพียงส่งผลต่อความสำเร็จขององค์กร แต่ยังมีผลต่อการพัฒนาผู้นำรุ่นต่อไปด้วย การเข้าใจความแตกต่างระหว่างภาพลักษณ์กับความสามารถที่แท้จริงจึงเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง

References :
Why do we celebrate incompetent leaders? | Martin Gutmann | TEDxBerlin
https://youtu.be/DU06c7f9fzc?si=-Oeislg2c417hUIz