ในวันที่ 16 กรกฏาคม 1995 ถือเป็นวันประวัติศาสตร์ของ amazon ที่ได้เริ่มต้นขึ้นอย่างเป็นทางการ มันเป็นช่วงเวลาที่ดีมาก ๆ ของ เจฟฟ์ เบโซส์ เพราะในขณะนั้น internet เริ่มแพร่กระจายไปสู่คนหมู่มากในอเมริกาแล้ว และที่สำคัญมันเป็นการออกตัวก่อนคู่แข่งที่ตอนนั้นหลาย ๆ บริษัทเริ่มตื่นตัวกับ internet แล้ว และกำลังสร้างบริการคล้าย ๆ กันอยู่
amazon เป็นเว็บไซต์ค้าปลีกแรกๆ ที่ขายเพียงแค่หนังสือในช่วงเริ่มต้น ที่ดูจะมีความสมบูรณ์ที่สุด การปรุงแต่งด้วยเทคโนโลยีใหม่ล่าสุดรวมถึงการ design ที่ดูสะอาดตา และมีความเรียบง่าย ทำให้สามารถเป็นที่ต้องตาของเหล่าหนอนหนังสือตัวยงได้อย่างรวดเร็ว
หลังจากเปิดตัว คำสั่งซื้อเริ่มหลั่งไหลเข้ามาอย่างรวดเร็ว และค่อย ๆ เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนทำให้โปรแกรมเมอร์หลักในทีม ต้องสร้างระบบ เพื่อแจ้งเตือน เมื่อมีคำสั่งซื้อเข้ามา โดยให้มีเสียงกระดิ่งเตือนเมื่อมีคำสั่งซื้อใหม่เข้ามา แต่มันก็ใช้งานได้ไม่นาน เพราะคำสั่งซื้อมันเข้ามาอย่างรวดเร็วและเริ่มเยอะขึ้นเรื่อย ๆ จนเสียงกระดิ่งไปรรบกวนการทำงานทุกคนในทีม
ในช่วงแรกของการเปิดตัวเว็บไซต์ต้องบอกว่า เจฟฟ์ นั้นจัดโปรโมชั่นหนักมากหวังดึงลูกค้ามาใช้อย่างเต็มที่ โดยลดราคาของหนังสือจนแทบจะไม่มีกำไรเลยด้วยซ้ำ หนังสือชื่อดังถูกนำมาลดราคาบ้างครั้งสูงถึง 40% เรียกได้ว่าในช่วงแรกนั้นยิ่งขายได้มากก็ยิ่งติดลบมาก
และปัจจัยอย่างนึงที่ทำให้ amazon นั้นดังอย่างรวดเร็ว เนื่องมาจาก เจอร์รี่ หยาง CEO ของ YAHOO ในขณะนั้น ได้เห็นเว็บไซต์ amazon ในไม่กี่วันแรก หลังจากที่เว็บออนไลน์
ตอนนั้นหน้าหลักของ YAHOO มี Section ที่เรียกว่า What’s Cool Page ซึ่งเป็นส่วนแนะนำเว็บไซต์ใหม่ ๆ ที่เจ๋ง ๆ และน่าสนใจสำหรับชาว internet ซึ่งต้องบอกว่าในยุคนั้น YAHOO ถึอเป็นยักษ์ใหญ่ในวงการผู้คนมักมาที่ YAHOO ก่อนเป็นดับแรกเพื่อหาเว็บไซต์ที่น่าสนใจที่ทาง YAHOO ได้ทำเป็นระบบไดเร็คทอรี่ไว้
และการขึ้นไปอยู่ในส่วนของ What’s Cool Page ของ YAHOO นั้นทำให้ amazon โด่งดังภายในพริบตาเดียวเลยก็ว่าได้ เพียงสัปดาห์แรกหลังจากถูกแนะนำใน YAHOO มีคำสั่งซื้อมูลค่ารวมกว่า 12,000 เหรียญ หลังหลังจากนั้นอีกสัปดาห์ถัดไปก็พุ่งขึ้นไปถึง 15,000 เหรียญ ซึ่งถือว่าเป็นจำนวนคำสั่งซื้อที่น่าเซอไพรซ์มากสำหรับเว็บไซต์เปิดใหม่อย่าง amazon
ตอนที่เว็บไซต์ amazon ออนไลน์อย่างเป็นทางการนั้น ทีมงานโปรแกรมเมอร์ รวมถึง เจฟฟ์ ก็ทำการตรวจสอบในระดับหนึ่งแล้วว่า สามารถทำงานได้ แต่ พอใช้งานจริง ๆ ก็พบเจอกับหลากหลายปัญหามากเพราะจำนวนผู้ใช้งานเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เจฟฟ์ และทีมจึงทยอยปรับแก้ปัญหาไปเรื่อย ๆ และเจฟฟ์นั้นต้องการให้ amazon ยึดหัวหาดในตลาดหนังสือออนไลน์ให้เร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
ปัญหาอีกประการก็คือ ตอนนั้น เจฟฟ์ นั้นไม่ได้นึกถึงทีมงานที่จะต้องมานั่งแพ็คสินค้า หรือ จัดการด้านคลังสินค้าเลยด้วยซ้ำ แรกเริ่มเขาจึงต้องใช้ทีมงานเท่าที่มีอยู่มาช่วยกันแพ็คหนังสือลงกล่องเพื่อจัดส่งให้ลูกค้า ซึ่งต้องใช้เวลาในช่วงกลางคืนหลังจากแต่ละคนเคลียร์งานของตัวเองเสร็จเรียบร้อยแล้ว ซึ่งทำให้บางคืนต้องทำงานกันจนถึงเกือบเช้าเพื่อจัดการคำสั่งซื้อที่เข้ามาทั้งหมด
มันเป็นการเริ่มต้นอย่างทุลักทุเลเลยก็ว่าได้ เพราะการเติบโตอย่างรวดเร็วของ amazon ทำให้ตอนนั้น เจฟฟ์ก็ยังไม่ได้วางแผนว่ามันจะเติบโตได้เร็วถึงเพียงนี้ พนักงานช่วงยุคแรกเริ่มนั้นทำงานกันหลายตำแหน่งมาก ๆ บางคนเป็นทั้งโปรแกรมเมอร์ และต้องมาตอบคำถามลูกค้าในหน้าเว็บ หรือ พนักงานบัญชีที่ต้องมานั่งช่วยแพ็คสินค้า รวมถึงจ่าหน้าสินค้า แม้กระทั่งเรื่องการ print เอกสารต่าง ๆ พนักงานยังต้องไป print ที่ร้านข้างนอก การประชุมก็อาศัยร้านกาแฟ ที่อยู่ใกล้ ๆ ออฟฟิส เป็นที่ประชุมงาน
ถึงแม้บริษัทจะไม่มีงบโฆษณาใด ๆเลยด้วยซ้ำในช่วงเริ่มก็ตั้ง แต่ amazon มันกลายเป็นกระแสบอกปากต่อปาก โดยเฉพาะในโลกออนไลน์ มีแต่ผู้คนกล่าวถึง เว็บไซต์หน้าใหม่ไฟแรงอย่าง amazon และด้วยการที่มันขึ้นด้วยตัว A ทำให้เวลามีการเรียงลำดับเว็บไซต์ มันก็ทำให้ amazon ขึ้นไปอยู่อันดับต้น ๆ เสมอ
ซึ่งร้านหนังสือยักษ์ใหญ่อย่างบาร์นแอนด์โนเบิล นั้นก็เริ่มเห็นกระแสของ amazon ที่เริ่มเป็นที่น่าสนใจในวงกว้างมากยิ่งขึ้น จึงได้ทำการริเริ่มสร้างเว็บไซต์มาแข่ง แต่ เจฟฟ์ และทีมงาน amazon เตรียมการเรื่องนี้ไว้อย่างดีแล้ว
ทีมงานเร่งปรับตัวเว็บไซต์ เพิ่ม features ต่าง ๆ มากมาย ที่ไม่เคยมีเว็บไซต์ไหนทำมาก่อน ตัวอย่างเช่นการ review หรือแสดงความคิดเห็นต่อหนังสือ นั้น amazon ก็เป็นเจ้าแรก ๆ ที่ได้คิดฟังก์ชั่นนี้ขึ้นมา และสร้างเป็นเครือข่ายสังคมขนาดย่อมของคนรักหนังสือขึ้นมา ต้องบอกว่า amazon ตอนนี้ไม่ใช่เป็นแค่เพียงเว็บไซต์ขายหนังสือเท่านั้น แต่ยังกลายเป็นเครือข่ายสังคมรุ่นแรก ๆ สำหรับแฟนหนังสืออีกด้วย
ถือกำเนิด Affiliate Program
แนวคิดเรื่องการแบ่งรายได้ การจ่ายค่าคอมมิชชั่นสำหรับธุรกิจโดยการอ้างอิงนั้น เรียกได้ว่าเกิดมาก่อนยุค internet เสียด้วยซ้ำ
แนวคิดของ Affiliate Program บน internet เกิดขึ้นและถูกจดสิทธิบัตรโดย William J.Tobin ผู้ก่อตั้ง PC Flowers & Gifts ซึ่งในปี 1995 พวกเขาได้เปิดตัวเว็บไซต์เชิงพาณิชย์ และมีพันธมิตรทางการตลาดผ่าน Affiliate Program สูงถึง 2,600 ราย
แต่คนที่ผลักดันให้แนวคิดนี้นำมาใช้งานกันจนฉุดไม่อยู่อย่างที่เราได้เห็นใจปัจจุบัน นั่นก็คือ เจฟฟ์ เบโซส์ แห่ง amazon
เจฟฟ์ นั้นมีไอเดียใหม่ ๆ เสมอสำหรับเว็บไซต์ amazon ของเขา ในเดือน กรกฏาคม ปี 1996 มีหญิงคนหนึ่งชอบเขียนแนะนำหนังสือลงเว็บไซต์ของตนเอง และทำลิงก์มายังเว็บไซต์ของ amazon เพื่อให้สะดวกกับคนที่สนใจจะซื้อหนังสือ
เจฟฟ์เห็นไอเดียว่า การมีทราฟฟิกจากภายนอกลิงก์มายัง amazon นั้นจะช่วยสนับสนุนการขายได้อย่าดี เขาจึงตั้งโปรแกรมที่เรียกว่า โครงการพันธมิตรการขาย (Associates Program) ขึ้นมา โดยบุคคุลภายนอกที่สร้างลิงก์มายังเว็บไซต์ amazon จะได้รับค่านายหน้าจากการขายหากมีคนคลิกผ่านเว็บไซต์ของตัวเองมาสั่งซื้อหนังสือในเว็บไซต์ amazon
และมันยังทำให้ เครือข่ายของ amazon กระจายเป็นวงกว้างอย่างรวดเร็ว และถือว่าเป็นหนึ่งในนวัตกรรมที่สรรค์สร้างโดย เจฟฟ์ เบซอส เลยก็ว่าได้ ซึ่งแม้กระทั่งในปัจจุบันประมาณร้อยละ 2.3 ของเว็บไซต์ที่มีอยู่ทั้งหมดก็ยังใช้งาน Associates Program ของ amazon อยู่เนื่องจากผู้คนต่างไว้วางใจในการซื้อสินค้าจาก amazon
ก็ต้องบอกว่าแนวคิดเล็ก ๆ อย่างเครือข่าย Associates Program ที่นำมา implement ใช้จริงโดยเจฟฟ์ นั้นมันก็สร้าง Impact ครั้งยิ่งใหญ่ให้กับ amazon มันเป็นความแตกต่างระหว่างผู้ประกอบการรุ่นใหม่อย่างเจฟฟ์กับผู้บริหารหัวโบราณที่ไม่เข้าใจและลังเลที่จะเป็นส่วนหนึ่งของโลกออนไลน์ในยุคนั้นนั่นเองครับผม
References :
https://en.wikipedia.org/wiki/Affiliate_marketing#:~:text=The%20concept%20of%20affiliate%20marketing,on%20the%20service%20until%201996.
https://en.wikipedia.org/wiki/Amazon_(company)
https://easyaffiliate.com/blog/history-affiliate-marketing/
https://www.flickr.com/photos/163370954@N08/32878819397
